Corona raakt amateurtoneel: 'Maar online voorstelling paste perfect in dit jaar'

• Annemieke van Put

  redacteur Online

Ook voor toneelverenigingen was het dit jaar passen en meten. Fysiek op de planken staan was niet mogelijk, dus zochten sommige amateurclubs naar alternatieven. Maar echt storm loopt het niet op 'coronaproof-toneelstukken'. "Het amateurtoneel ligt behoorlijk plat", ziet Harmen Kramer van Toneeluitgever Vink. "Sommige verenigingen stoppen er helemaal mee. Het is heel triest."

Het uitgeversbedrijf, dat zo'n duizend amateurverenigingen voorziet van scripts, herschreef verhalen die volgens de geldende maatregelen opgevoerd konden worden. Zo werden zoenscènes geschrapt en werd er rekening gehouden met de anderhalvemetermaatregel.

"Maar deze stukken worden evengoed niet gespeeld", constateert Kramer. "Veel spelers willen niet of durven niet te spelen. We zijn nog met Zoom in de weer geweest, daar zijn ook stukken voor geschreven." Maar ook voor die stukken is volgens de scriptschrijver weinig animo. "Heel eerlijk: ik vind het zelf ook geen geweldige oplossing. Ik word er alleen maar neerslachtig van."

Nieuwe dingen uitproberen

De Utrechtse amateurvereniging Intra Mintra zag de beperkingen juist als een uitdaging. Drie weken voor de geplande première in november, besloot de club het script van hun voorstelling Volmaakte Vreemden volledig om te gooien. Een groepsdiner op het podium maakte plaats voor een zoom-sessie achter een webcam.

"Het was absurd, maar bijzonder dat theater op deze manier ook kan", zegt theaterregisseur Leonie Rokebrand. "Ik vond het juist ook wel heel erg leuk om op een andere manier te gaan kijken en nieuwe dingen uit te proberen."

Hoewel de internetverbinding af en toe wat haperde en er soms wat verwarring was over de kijkrichting, ziet Rokebrand het als een leuk experiment. "Het was een flinke uitdaging, maar we konden daardoor ook wel andere technieken toepassen. Ik probeerde vooral het plezier te zoeken, voor mezelf, voor de spelers en voor het publiek, om er toch nog een succes van te maken."

En dat lukte, beaamt een van de spelers Arjan Spoormans. "Dit is de voorstelling waar je het over tien jaar nog over hebt", zegt hij. "Dat is de voorstelling van 2020 waarin je in je uppie in je keuken voor een laptop een toneelstuk aan het spelen was."

Maar de charme van een toneelstuk op de planken, dat heeft het zeker niet, zegt Spoormans. "Geen reacties van het publiek, geen geroezemoes, geen gelach en applaus. Ook niet napraten in de foyer na de voorstelling, met veel warmte en liefde. Maar daar had ik me vooraf op ingesteld, dat het niet zou opleveren wat het normaal gesproken waard maakt om een toneelstuk op te voeren."

Theater bij de mensen thuis

Wat het wel opleverde, was een leuke uitdaging en tijdverdrijf in tijden van corona. Ook konden kijkers languit op de bank blijven hangen en hoefde men er niet voor de deur uit. Rokebrand: "Dit heeft wel potentie: je brengt theater bij de mensen thuis. Het is een nieuwe vorm om techniek en theater met elkaar te verbinden."

"Het is een leuk instapmodelletje voor mensen die niet gewend zijn om naar een prestigieus iets als een theater te gaan", voegt Spoormans toe. "We hebben ook veel mensen naar het theater gekregen die normaal niet zo snel naar het theater gaan, omdat dat een drempel is."

Hoewel ze allebei liever op de planken staan, zien ze online voorstellingen in deze tijd als een prima alternatief. "Ik zie het als een verrijking van wat ik nu kan doen", zegt Rokebrand. Spoormans: "Als het nodig is, dan doen we het nog een keer zo. Het was hartstikke leuk, het maakte het absurde coronajaar met deze absurde manier van theatermaken compleet. Het paste perfect in het jaar."