Man met hersenletsel kan na acht jaar weer bewegen en praten door slaappil

Een man die acht jaar lang niet meer kon bewegen en praten, kan dankzij een slaapmiddel kortstondig weer praten en wandelen. Het middel, Zolpidem, neemt de belemmering om te kunnen bewegen en praten tijdelijk weg, blijkt uit hersenscans. Het onderzoek is gedaan in samenwerking tussen het Amsterdam UMC en Radboudumc. Ze schreven erover in het wetenschappelijke tijdschrift Cortex.

De man, die Richard heet, lijdt aan een zeldzame aandoening: akinetisch mutisme. Het was al bekend dat dankzij het slaapmiddel patiënten met die aandoening korte tijd weer wat meer kunnen. Maar waardoor dat kwam, was niet duidelijk, zeggen de onderzoekers. Daar weten ze nu meer over.

Na het toedienen van het middel kan Richard met wat hulp zelfs een stukje wandelen:

"Op de hersenscans van Richard zien we overactiviteit in bepaalde delen van de hersenen. Die overactiviteit zorgt voor ruis en legt als het ware de goede hersenactiviteit stil. Wij hebben ontdekt dat het toedienen van dit slaapmiddel deze ongewenste overactiviteit in de hersenen kan dempen, zodat weer ruimte ontstaat voor spraak en beweging", zegt neurochirurg in opleiding Hisse Arnts van het Amsterdam UMC.

En dat is een doorbraak. Er kan nu meer onderzoek worden gedaan. "Door de scans begrijpen we wat er gebeurt en welk knopje we moeten indrukken om te zorgen dat iemand beter kan functioneren", zegt Willemijn van Erp, specialist ouderengeneeskunde en onderzoeker bij het Radboudumc. "Het slaapmiddel werkt weer uit, maar door wat we nu weten zouden we in theorie ook tot een duurzame oplossing moeten kunnen komen."

Hersenletsel

Richard werd acht jaar geleden - hij was destijds eind twintig - opgenomen in het ziekenhuis na zuurstofgebrek. Hij liep daarbij ernstig hersenletsel op. Hij was niet meer in staat om te praten, zelfstandig te eten en te bewegen.

Richard werd in een gespecialiseerd verpleeghuis opgenomen. Hij zag en hoorde mensen wel, maar hij kon zelf niks ondernemen. Hij kreeg het slaapmiddel toegediend om te kijken wat er zou gebeuren. "De kans dat het iets doet is heel klein. En als het iets doet, zijn de effecten meestal gering", zegt Van Erp. Maar er gebeurde iets heel onverwachts.

"Ik werd weggeroepen want ik moest naar een patiënt op een andere locatie. De telefoon ging en de verpleegkundige zei: 'Willemijn, er is iemand die je wil spreken'. En toen had ik mijn patiënt aan de telefoon. Hij begon te praten en hij herkende zijn familie. Het was meer dan we hadden durven hopen", zegt ze tegen Omroep Gelderland.

Dat nooit eerder op hersenscans is gezien wat het effect is van het slaapmiddel dat aan mensen zoals Richard werd gegeven, heeft met een aantal dingen te maken, zegt Van Erp. "Deze patiënten zitten vaak in verpleeghuizen en het wetenschappelijke blikveld reikt vaak niet verder dan de poorten van het ziekenhuis. Daarnaast zijn er de laatste tijd ook veel ontwikkelingen in soorten scans die we kunnen maken. De vooruitgang gaat heel snel."

Het onderzoek naar een permanente oplossing voor patiënten gaat verder. Van Erp hoopt op hulp, ook vanuit het buitenland. "Ik hoop dat andere experts zich ermee gaan bemoeien en zeggen: 'misschien moet je dit eens proberen'."