NOS Radio 1 Journaal bestaat 25 jaar: 'Destijds waren platen onbespreekbaar'
Haperende computersystemen, collega's die elkaar niet goed kenden en omroeppolitiek die voor extra druk zorgde. Wie bij de eerste uitzending van het NOS Radio 1 Journaal betrokken was, deze week 25 jaar geleden, was bloednerveus. Toch werd het nieuwsprogramma vrijwel meteen positief ontvangen.
Hemel en aarde waren in de jaren ervoor bewogen om het NOS Radio 1 Journaal van de grond te krijgen. Veel omroepen zagen een gezamenlijk nieuwsprogramma in plaats van de eigen actualiteitenprogramma's helemaal niet zitten. Tot 1995 was het nieuws te volgen in onder meer AVRO's Radiojournaal, Echo (KRO), De Editie (VARA), Hier en Nu (NCRV) en Tijdsein (EO).
"Als er 's ochtends belangrijk nieuws was, bedenk dan dat de KRO het nieuws kon beschouwen, de VARA een quote mee kon nemen, de NCRV een toelichting kon geven en de TROS het nieuws kon afronden", memoreert de eerste hoofdredacteur van het NOS Radio 1 Journaal, Piet van Tellingen. "Het was niet erg bevorderlijk voor de continuïteit van het nieuws."
Het NOS Journaal op tv besteedde 25 jaar geleden kort aandacht aan het nieuwe radioprogramma:
Door de redacties van de verschillende actualiteitenprogramma's samen te voegen zou er meer slagkracht ontstaan om zo sneller op nieuwsgebeurtenissen te reageren. Het idee voor het NOS Radio 1 Journaal lag al een tijdje op tafel bij de omroepbesturen toen NOS-voorzitter André van der Louw er werk van maakte.
Van Tellingen: "Hij heeft ervoor gezorgd dat er een kleine meerderheid was zodat het plan kon worden uitgevoerd."
Achter het nieuws aanjagen
Eind mei 1995 werd begonnen met de voorbereidingen van het programma, begin september was de aftrap al. "Een gigantische operatie: er moesten journalisten worden aangenomen, de techniek moest geregeld worden, er moest verbouwd worden." Redacteuren kenden elkaar nauwelijks, maar de kersverse organisatie had direct elan, zegt Van Tellingen. "Er hing een sfeer van: wij gaan achter het nieuws aanjagen. We wilden het televisiejournaal vooruit zijn."
Ook een van de presentatoren van de eerste uitzending, Rob Trip, herinnert zich dat. "Wij wisten: dit moet helemaal goed zijn. Juist omdat veel omroepen helemaal niet wilden dat het programma zou beginnen."
In een kwart eeuw is er het nodige veranderd aan de opzet van het nieuwsprogramma. Er was in de beginjaren vooral 'hard' nieuws te horen, ruimte voor vertier of voor rustmomenten was er nauwelijks. "De toon was ook heel anders. Toen werd een voetballer of schaatser in de uitzending met 'u' aangesproken en duurden de gesprekken een stuk langer dan nu", vertelt huidig presentator Jurgen van den Berg.
Vanochtend waren er slingers en bubbels om het jubileum te vieren:
Het maken van de uitzending is dankzij alle digitale mogelijkheden makkelijker geworden, zegt eindredacteur van het eerste uur Wolter Blom. Nieuws komt sneller bij redacteuren en kan sneller gecheckt worden. "Of alle techniek in de studio het ook makkelijker heeft gemaakt... als er vroeger iets kapot ging verving je een onderdeel uit de mengtafel en dan was het gerepareerd. Als er nu iets kapot gaat en je weet niet precies wat het is, dan ben je even uit de lucht en moet je naar een andere studio."
Wat al die tijd bleef was de discussie over muziek in het NOS Radio 1 Journaal. "Destijds waren platen onbespreekbaar. Als je een plaat moest draaien, dan had je als eindredacteur echt een heel grote nederlaag geleden. Nu draaien we twee plaatjes per uur, dat is ook zo afgesproken met de zender", aldus Van den Berg.
Inmiddels zijn er ook weer omroepen met hun eigen actualiteitenrubriek op de radio, waaronder De Nieuws BV (BNNVARA) en Stax&Toine (AVROTROS). Van Tellingen is er niet over te spreken. "Het zijn geen slechte programma's, Maar ik vind het ontzettend jammer dat de omroepen langzaamaan tijd van het NOS Radio 1 Journaal hebben afgesnoept. Het is een teken dat er nog steeds concessies aan afzonderlijke omroepen worden gedaan."
Over de toekomst van het programma maken Blom en Van den Berg zich echter geen zorgen. "Er zal altijd een programma blijven dat 's ochtends op de radio het nieuws brengt. Radio is een medium dat niet kapot kan, dat merk je wel aan de luistercijfers", zegt Blom.
Het NOS Radio 1 Journaal trekt elke ochtend gemiddeld 282.000 luisteraars, met een piek rond 08.00 uur, als zo'n 400.000 luisteraars afstemmen. Van den Berg: "Ik denk dat dit het laatste radioprogramma is waar een streep doorheen gaat."
Oud-hoofdredacteur Van Tellingen heeft nog wel een verzoek. "Jurgen mag minder platen draaien."
