'Tienduizenden vissen Oostvaardersplassen dood door trage provincie'
Tienduizenden vissen die vorig jaar zomer doodgingen in het westelijk deel van de Oostvaardersplassen, hadden mogelijk gered kunnen worden. Omroep Flevoland vroeg de relevante stukken op en daaruit blijkt dat er ruim twee weken is vergaderd over wat er moest gebeuren met de vissen, die in steeds ondieper water leefden. In de tussentijd gingen de dieren dood.
De provincie zei vervolgens dat de vissterfte een natuurlijk fenomeen was en dat er van alles aan was gedaan om de vissen te redden. Maar volgens Omroep Flevoland is er vooral veel gepraat en daardoor kwam een oplossing te laat. Ook vergunningsaanvragen en regelgeving zorgden voor vertraging.
Verlaging van waterpeil
De aanleiding voor het dalende waterpeil was de 'moeras-reset' waarmee in 2018 werd begonnen in het westelijk deel van de Oostvaardersplassen. De provincie wilde het waterpeil gedurende 3 à 4 jaar verlagen om meer riet te krijgen, wat goed zou zijn voor de vogels. Met het oog op het dalende waterpeil was het de bedoeling dat de karpers in het najaar van 2019 zouden worden verplaatst naar het Markermeer. Maar het waterpeil zakte door de warme zomers van 2018 en 2019 sneller dan verwacht.
Volgens Omroep Flevoland werd de provincie afgelopen zomer meerdere keren gewaarschuwd voor het zakkende water. De regionale omroep heeft een tijdlijn gemaakt van juli 2019. Toen zei ontwerp- en adviesorganisatie Arcadis dat het water sneller daalde dan de bedoeling was.
"Als de komende maanden de waterstand nog eens tien centimeter zakt, dan hebben we aan het eind van de zomer het niveau bereikt dat we aan het eind van de komende winter hadden willen bereiken! Het is onvermijdelijk dat er massale vissterfte gaat optreden in de resterende ondiepe poelen in de Grote Plas (het westelijke deel van de Oostvaardersplassen). Dit noodzaakt tot het bijstellen van de plannen."
Visexperts raadden af om de vissen te vangen. Veel dieren zouden het niet overleven. Ook zou het technisch ingewikkeld en duur zijn. Daarom werd gekeken naar een andere optie: water aanvoeren vanuit het Markermeer om zo het peil te verhogen. Maar aan deze optie zouden ook nogal wat haken en ogen zitten.
Ook al zijn er geen beschermde soorten in het geding, het zijn wel heel veel vissen en er geldt natuurlijk ook nog een algemene zorgplicht
Op 15 juli trok ook Sportvisserij Nederland aan de bel. De vereniging pleitte voor watertoevoer naar de Grote Plas, op zo kort mogelijke termijn. "Ook al zijn er geen beschermde soorten in het geding, het zijn wel heel veel vissen en er geldt natuurlijk ook nog een algemene zorgplicht." Staatsbosbeheer schreef toen dat de karpers het zwaar hadden door de hitte.
Een dag later kwamen bestuurders van de provincie, het waterschap en Staatsbosbeheer overeen dat de karpers gered moesten worden. Ze riepen op tot het maken van tempo, maar er moest veel worden uitgezocht. Kun je überhaupt wel zomaar water overhevelen vanuit het Markermeer? Is er bijvoorbeeld kans op blauwalg? En wat zijn de gevolgen voor de moeras-reset?
Rond 23 juli werd gewerkt aan het plan om water aan te voeren vanuit het Markermeer. Het noodplan zou ongeveer 120.000 euro kosten. Er was een vergunning nodig, maar door vakanties bij Arcadis was er niemand om de aanvraag in te dienen. Daarnaast moest er een tweede vergunning worden aangevraagd bij het Waterschap Zuiderzeeland.
Duizenden dode vissen
De vergunningen hoefden uiteindelijk niet meer verleend te worden, want op 27 en 28 juli gingen duizenden vissen dood. Hierna werden inspanningen om water toe te voegen aan de Grote Plas gestaakt. De verwachting was dat er bijna geen vissen meer leefden. Er werd geadviseerd niet veel moeite te doen voor de overgebleven levende vissen, blijkt uit de documenten die in handen zijn van Omroep Flevoland.
Gedeputeerde Michiel Rijsberman laat in een reactie weten dat het waterpeil veel sneller daalde dan was voorzien. "Toen de signalen daarover op 9 juli binnenkwamen, is onmiddellijk overleg gestart tussen de betrokken partijen."
Vissen verplaatsen naar het Markermeer bleek niet meer te kunnen. "Daarna is gestart met de voorbereidingen om water in te laten vanaf het Markermeer. (...) Het waterpeil verhogen kost tijd, ook met een zeer grote pompcapaciteit."
Op 27 juli zou er water naar de plas worden gevoerd om het niveau te verhogen, een dag nadat een groot deel van de vissen doodging. "Helaas zijn we overvallen door de extreme weersomstandigheden en de gevolgen daarvan."