Ontslag om een tasje van 3 cent mag niet, maar waar ligt de grens?

Wat is 3 cent nou helemaal? Voor de meeste mensen nog niet eens wisselgeld, maar voor winkelketen Action was het reden een werknemer op staande voet te ontslaan. De man had een plastic tasje van die waarde zonder te betalen meegenomen. De rechter stelde Action in het ongelijk.

Een paar weken terug een vergelijkbare zaak bij KLM. Een werknemer goot de inhoud van een plastic flesje water over in zijn eigen drinkfles en werd de wacht aangezegd. Dat was wel terecht, vond de rechter. Wanneer kan een bedrijf iemand om een relatief klein vergrijp ontslaan?

Zero tolerance

Dit soort zaken worden bagatelzaken genoemd, zegt advocaat Hian Li Ko, gespecialiseerd in arbeidsrecht. De overtreding is klein, maar de gevolgen voor een werknemer kunnen heel groot zijn. Daarom komt de rechter altijd voor een dilemma te staan. Ko: "Een rechter kijkt vaak welwillend naar het belang van de werkgever, maar die moet de maatregel wel heel goed kunnen uitleggen."

Bedrijven voeren meestal hun interne gedragsregels aan als reden voor het ontslag. Bij Action en KLM komt het erop neer dat ze zero tolerance hebben voor het meenemen van bedrijfseigendom. Ko snapt wel dat sommige bedrijven hele strenge regels hebben: "Dit soort gevallen zie je vaak bij diefstalgevoelige werkgevers. Hiermee willen ze dat ontmoedigen."

Dat beaamt arbeidsrechtadvocaat Maarten van Gelderen: "Ik snap dat buitenstaanders denken: waar hebben we het over? Maar vanuit de werkgever is het begrijpelijk. Als iedereen de hele tijd maar pakt wat-ie wil dan kan de schade wel groot zijn."

Een bedrijf moet dat beleid wel heel duidelijk communiceren. Bij de waterflesjeszaak van KLM betoogde de ontslagen werknemer niet goed op de hoogte te zijn geweest van de regels. Het feit dat hij het water overgoot in zijn eigen drinkfles toonde volgens de rechter echter aan dat hij wist dat hij iets deed wat niet mocht.

Een andere voorwaarde is dat een werkgever zijn beleid consequent uitvoert. Dat levert ze ook een dilemma op, zegt Van Gelderen: "Als een werkgever de ene keer zegt: nou, dat broodje kaas maakt niet uit, maar de volgende keer wel iemand ontslaat voor een flesje water, dan zal een rechter dat bedrijf sneller in het ongelijk stellen."

Geen waarde

Toch is het vaak de werkgever die aan het langste eind trekt. In die zin is de uitspraak van de rechter van vandaag opmerkelijk, vinden Ko en Van Gelderen, maar wel goed te begrijpen als je het vonnis leest.

"In dit geval gaat het om iemand die waarschijnlijk gedachteloos een tasje heeft meegenomen", zegt Hian Li Ko. "Een plastic tasje is niet echt een product dat de Action verkoopt", aldus Maarten van Gelderen. "Vroeger was het nog gratis ook, het vertegenwoordigt amper waarde."

Sterker nog, de werknemer had twintig poncho's gekocht bij de Action die hij in dit plastic tasje wilde vervoeren. Strikt genomen mag het niet, zegt Ko: "Maar de rechter weegt ook altijd de persoonlijke omstandigheden van een werknemer mee."

Bij deze zaak speelt bijvoorbeeld mee dat de 41-jarige man na een periode van werkloosheid z'n leven weer op de rit heeft. Hij zit in de schuldsanering en heeft door het ontslag een huurachterstand opgelopen.

Van Gelderen: "Je kunt zeggen: 'stelen is stelen'. Een rechter zal echter kijken of de zwaarte van het vergrijp opweegt tegen de gevolgen. Action had ook kunnen volstaan met een schriftelijke berisping."