Waterpleinen en rotonde met 'zwembad': zo gaan gemeenten wateroverlast tegen
Volgestroomde kelders, ondergelopen stoepen en op sommige plekken zelfs straten vol omhooggekomen rioolwater: de hevige regenbuien van de afgelopen dagen hebben in grote delen van het land veel schade veroorzaakt.
Op sommige plaatsen in Nederland leverden de buien meer millimeters aan neerslag op dan er normaal gesproken in de hele maand juni valt. In Vlissingen viel gisteren bijvoorbeeld ruim honderd millimeter regen in 24 uur, tegen gemiddeld 58 millimeter in heel juni. En in Chaam in Brabant kwam in enkele uren liefst 80 millimeter regen naar beneden.
Voor waterbeheerders zijn dit mooie dagen, zegt onderzoeker Tom Schoenmaker. "Die rennen als een soort stormchaser naar buiten om te zien of hun waterafvoersysteem werkt."
Schoenmaker werkt bij de Hogeschool van Amsterdam en Waternet en adviseert gemeenten over hoe zij hun openbare ruimte klimaatbestendig kunnen inrichten. Veel gemeenten zijn daar nu druk mee bezig, omdat ze zich moeten houden aan het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie. Daarin staat dat alle overheden in 2020 met plannen moeten komen waarmee ze over dertig jaar "klimaatbestendig en waterrobuust" kunnen zijn.
Volgens Schoenmaker ligt een groot deel van de oplossing in het koppelen van andere werkzaamheden in de stad aan de klimaatopgave. Als voorbeeld noemt hij de 'waterbergende' rotonde die sinds een paar jaar in Huizen ligt. "Daaronder zit een voorziening die een heel zwembad aan water kan opslaan."
De rotonde stond al gepland, het 'zwembad' werd er pas later bij bedacht. "Als waterbeheerder moet je wel goed wakker zijn als je verkeerscollega langskomt met de mededeling: 'Ik ga een rotonde maken.' Je moet dan meteen je kans grijpen om daar zo'n bak onder te bouwen."
3D-model
Dat zijn "meekoppelkansen", vindt Olga Pleumeekers van watermanagementadviesbureau Nelen & Schuurmans. "Als je de weg toch moet openbreken, waarom dan niet meteen kijken of er bijvoorbeeld een groene tussenberm bij kan? Vijf jaar geleden werd daar totaal niet over nagedacht, nu wel."
Nelen & Schuurmans ontwikkelt 3D-modellen waarmee gemeenten kunnen simuleren wat er gebeurt als het hard regent: waar stroomt het water naartoe, wat doet de riolering? Zo'n vijftig gemeenten werken er inmiddels mee, schat Pleumeekers, zowel grote als kleine. Zij kunnen op basis van het model inschatten waar de wateroverlast bij hevige buien het grootst is.
Kratten en stroken
Een waterbergende rotonde is dan slechts een van de mogelijkheden die gemeenten hebben om de overlast aan te pakken. Vooral manieren waarmee water eerst wordt vastgehouden en pas later wordt afgevoerd zijn in trek, weet Pleumeekers.
Zo zijn ze in Rotterdam bezig met 'waterpleinen': pleinen waarop bij droog weer bijvoorbeeld kan worden geskatet of gebasketbald, maar die bij hevige regen veranderen in een bassin. Het water wordt later afgevoerd.
Ook onderzoeker Lisette Klok, docent Klimaatbestendige Stad aan de Hogeschool van Amsterdam, wijst in de richting van vertraagd afvoeren. "Het werkt niet om alles meteen naar de riolering te sturen, want die heeft maar een beperkte capaciteit. Voor extreme buien moet je andere oplossingen bedenken."
Daarom zijn bijvoorbeeld watervertragende groenstroken een optie, legt ze uit. Die komen naast de stoep, overtollig water wordt ernaartoe geleid. "Ook infiltratiekratten zijn populair", zegt Klok. "Die kun je onder een verharde ondergrond leggen. Regenwater wordt er eerst in opgeslagen en zakt daarna vertraagd weg in de bodem."
Vergroening is in het algemeen wel vrij duur, zegt adviseur en onderzoeker Tom Schoenmaker. "Je moet het onderhouden, snoeien, enzovoort. Een nieuw riool kost ook veel, maar daarna hoef je er zestig jaar niet naar om te kijken. Veel gemeenten worstelen met die budgettaire opgave."
Volgens hem scheelt het al als zo veel mogelijk 'meekoppelkansen' worden benut. "Dan hoeft de straat in ieder geval maar één keer open."
Kijk hier naar beelden van de hevige regenval van gisteren.
