Geheime stukken VS: Nederland had niets te zeggen over opgeslagen kernwapens

Tot voor kort topgeheime documenten uit 1961 van het Amerikaanse leger onthullen nieuwe informatie over de opslag en rol van atoomwapens in Nederland. Daaruit blijkt dat Nederland geen zeggenschap had over wat er met die wapens gebeurde. Hoe dat nu zit, is niet duidelijk omdat de Nederlandse regering de aanwezigheid van kernwapens nooit heeft bevestigd of ontkend.

De Nationale Veiligheidsarchieven van de Verenigde Staten hebben de documenten vrijgegeven "om een brede discussie over de verschillende facetten van de nucleaire geschiedenis aan te jagen".

Er blijkt een "onmiskenbare nucleaire hiërarchie" uit de documenten, schrijft geopolitiek expert Ko Colijn in Clingendael Spectator. De Verenigde Staten mochten namelijk zelf beslissen of ze de kernwapens in Nederland wilden gebruiken, zonder dat ons land daar iets over te zeggen had. Hetzelfde gold voor de wapens in Denemarken, Griekenland, Italië en Portugal.

Andere landen, zoals Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, IJsland, Japan en Canada hadden die bevoegdheid wel. "Zij hebben altijd een soort vetorecht bedongen en konden hun zegje doen als de omstandigheden dat toelieten", schrijft Colijn. Zo staat er in de documenten dat de Britse premier moet worden gebeld, voordat de wapens worden gebruikt.

Volkel

Het is al lang een publiek geheim dat Amerikaanse atoomwapens in het Noord-Brabantse Volkel worden opgeslagen, maar de Nederlandse regering heeft dat nooit bevestigd. Het vrijgeven van deze informatie aan Amerikaanse zijde mag je dan ook wel schokkend noemen, stelt Colijn.

De locatie van de kernwapens is nooit officieel bekendgemaakt omdat het over geheime overeenkomsten binnen de NAVO en met de Verenigde Staten gaat. Het is volgens Colijn zelfs nooit bekendgemaakt of die overeenkomsten zijn aangepast na de Koude Oorlog.

Wel werd vorig jaar de locatie van de atoomwapens per ongeluk door de NAVO gedeeld. In 2013 gaven de oud-premiers Van Agt en Lubbers toe dat er Amerikaanse kernwapens zijn opgeslagen in Nederland. Maar het zittende kabinet heeft dit nooit bevestigd.

Volgens Colijn moet de Nederlandse overheid stoppen met de "verkrampte geheimhouding" over de kernraketten, zeker nu die vervangen worden voor modernere exemplaren voor de F-35-straaljagers.