Hoe Michels' fout en Happels vernuft Feyenoord aan de Europa Cup I hielpen

• Jan Vincent van Zuiden

  redacteur NOS Sport

Het is vandaag exact vijftig jaar geleden dat Feyenoord als eerste Nederlandse club beslag wist te leggen op de Europa Cup I, de Europese beker voor landskampioenen. In de finale werd het Schotse Celtic met 2-1 verslagen.

Een jaar eerder had Ajax de kans om die geschiedenis te schrijven, maar de Amsterdammers verloren in de eindstrijd kansloos met 4-1 van AC Milan. Linksback Theo van Duivenbode stond beide wedstrijden in de basis. Hij vertelt waarom het met Ajax níet lukte en met Feyenoord wél.

Die nederlaag met Ajax in de Europa Cup I-finale van 1969 is een van de pijnlijkste nederlagen in de carrière van Theo van Duivenbode. Mede dankzij een hattrick van Pierino Prati worden de Amsterdammers door AC Milan weggevaagd. Volgens Van Duivenbode door een inschattingsfout van coach Rinus Michels.

"Ik ben altijd netjes gebleven, maar wil er toch iets van zeggen", begint Van Duivenbode, 76 jaar inmiddels. "In de finale waren een aantal spelers het niet eens met de tactiek van Michels. Daar was ik er één van. Theoretisch kan alles kloppen, maar in de praktijk werkt het vaak anders."

"Michels wilde binnen tien minuten met 1-0 voorstaan. Daar was alles op gericht. Dan zouden zij hun geliefde catenaccio-spel moeten laten varen en moeten overschakelen naar een aanvallende manier van voetballen die ze niet beheersten. Maar we stonden binnen veertig minuten met 2-0 áchter."

Ajax verliest de finale en grijpt dat seizoen ook in de eredivisie naast de hoofdprijs. Feyenoord wordt landskampioen. Of de kritische houding van Van Duivenbode richting coach Michels ermee te maken heeft of niet, de linksback mag vertrekken uit Amsterdam. Naar de aartsrivaal uit Rotterdam nog wel.

Van Duivenbode komt bij Feyenoord terecht in een ploeg met onder anderen de ijzersterke doelman Eddy Pieters Graafland (vorige week op 86-jarige leeftijd overleden), het genadeloze centrale verdedigingsduo 'IJzeren' Rinus en Theo 'de Tank' (Israël en Laseroms) en de sterspelers Willem van Hanegem, Coen Moulijn en Ove Kindvall.

'Een homogene ploeg'

De eigenzinnige Oostenrijkse coach Ernst Happel smeedt er een hecht collectief van. "Happel is tactisch de beste trainer die ik heb meegemaakt. Hij speelde positievoetbal, stapte af van mandekking en paste zonedekking toe. De oefeningen op de training waren haast altijd met bal. Dat zorgde voor veel spelvreugde en als je plezier hebt, doe je veel harder je best", aldus Van Duivenbode.

Tijdens de Europese campagne treft Feyenoord in de tweede ronde titelhouder AC Milan. Happel klopt aan bij zijn linksback om diens ervaringen van een seizoen eerder te vernemen.

"Hij vroeg me wat er met Ajax goed was gegaan en wat niet. Dat heb ik hem verteld. Maar we hadden met Feyenoord ook een totaal ander elftal. Ajax stond bekend als een artistiekere, uit individuen bestaande ploeg; Feyenoord was een geheel, een homogene ploeg."

Feyenoord dwingt Milan op de knieën. Nadat de eerste wedstrijd in Italië ondanks een vroege achterstand slechts met 1-0 verloren is gegaan, wordt veertien dagen later in een kolkende Kuip door treffers van Wim Jansen en Willem van Hanegem met 2-0 gewonnen.

Daarna moeten ook Vorwärts Berlin en Legia Warschau - in respectievelijk de kwart- en halve finales - eraan geloven tegen de Rotterdammers. In de eindstrijd wacht Celtic, de Schotse grootmacht die drie jaar eerder de Europa Cup I nog heeft gewonnen.

Van Duivenbode kan zich opmaken voor zijn tweede finale op rij. Zijn directe tegenstander in San Siro in Milaan? De man die dezelfde bijnaam draagt als Lionel Messi nu: Jimmy 'de vlo' Johnstone.

Grote stille kracht

"Ik was niet iemand die een ander een doodschop gaf. Technisch en tactisch was ik een goede voetballer, maar een sliding heb ik nooit gemaakt", omschrijft Van Duivenbode zichzelf. "Happel hield van dat soort voetballers. Hij wist: die Johnstone is verdomd snel en handig. Dus op het moment dat ik een duel aan zou gaan, moest ik rugdekking krijgen van Willem van Hanegem of Wim Jansen."

De kwaliteiten van 'De Kromme' staan buiten kijf, maar Jansen geldt binnen het elftal als de grote stille kracht. "Die is door zijn bescheidenheid altijd ondergewaardeerd gebleven", zegt Van Duivenbode. "Als je zag wat hij allemaal had: een fantastische techniek en zijn werklust en conditie waren onvoorstelbaar. Hij offerde zich consequent op voor het elftal."

De tactiek van Happel werkt, want Johnstone komt niet in zijn spel. De behendige Celtic-aanvaller creëert slechts één kans en lost zelf geen enkel schot op doel. Toch heeft Feyenoord het lastig met de fysiek sterke Schotten, die ook na een klein halfuur met 1-0 voor komen. Rinus Israël brengt kort daarop koppend de stand op 1-1, waarna er in de reguliere speeltijd geen goals meer vallen.

Gevaarlijke uitbraak

"De verlenging begon bijna fataal voor mij", herinnert Van Duivenbode zich. "Een breedtepass van mij werd onderschept en dat leverde een hele gevaarlijke uitbraak op. Gelukkig stond Eddy Pieters Graafland in de goal. Die pakte hem."

De fout van Van Duivenbode blijft onbestraft en drie minuten voor tijd schiet Ove Kindvall de 2-1 binnen. "Ja, jaaaa, ja, hoor!", gilt radiocommentator Theo Koomen enthousiast op de tribune. "Het is gebeurd! Feyenoord heeft de Europa Cup gewonnen!"

En zo behoort Van Duivenbode alsnog tot de eerste groep Nederlandse spelers met een Europa Cup I op hun naam.

Bekijk hieronder de aflevering van Andere Tijden Sport over de Europa Cup I-winst van Feyenoord: 'Met de Cup op de kiek'.