De vraag die opa en oma bezighoudt: mag ik weer oppassen of niet?

Een veel ingezonden vraag gisteren bij de speciale NOS-uitzending over corona: kunnen opa en oma weer komen oppassen nu het veilig genoeg is om de basisscholen en kinderopvang te openen?

Het antwoord was misschien voor velen onbevredigend: "Nu contacten weer toelaten tussen kinderen en opa's en oma's die tot de risicogroep horen is toch een brug te ver", zei Aura Timen van het RIVM in de uitzending:

Ze hamerde erop dat voorzichtigheid geboden blijft met ouderen boven de 70 jaar. Opa's en oma's onder de 70 kunnen hun kleinkinderen wel zien, beaamde ze. "Het risico heeft niets te maken met of je opa of oma bent, maar met de leeftijd. Boven de 70 begint het risico voor covid-19 vele malen hoger te worden dan onder de 70."

Ze licht die opmerking toe. "We zien dat mensen boven de 70 jaar vaker in het ziekenhuis belanden en de ziekte ernstiger kunnen krijgen. We willen voorkomen dat alle sluizen opengaan, terwijl we net hebben besloten om de scholen open te stellen. Laten we eerst eens kijken wat dat betekent voor de verspreiding van het virus."

Relatief veel 70-plussers overlijden

Dat 70-jarigen een groter risico lopen, blijkt ook uit de dagelijkse rapporten van het RIVM. Het percentage besmette mensen dat overlijdt aan corona is bij de groep 65 tot 69 jaar nog 5,8 procent, loopt op bij 70-74 jaar naar 10,8 procent en klimt bij 75-79 naar 17,7 procent. En meer dan 21 procent van de besmette 80- tot 90-jarigen overleeft de ziekte niet.

Dat mensen met 'onderliggend lijden' een groter risico lopen, blijkt ook uit de sterftecijfers. Zo'n 70 procent van de overleden coronapatiënten onder de 70 jaar heeft minstens één andere ziekte onder de leden gehad. Daarbij gaat het vaak om diabetes, chronische longaandoeningen of hart- en vaatziekten.

Hoe komt het dat 70-plussers een groter risico lopen? Immunoloog Marjolein van Egmond (Amsterdam UMC) legt uit dat je afweersysteem minder goed werkt als je ouder wordt. "Het aantal cellen van de aangeleerde afweer neemt gewoon af naarmate je ouder wordt. Je ziet steeds minder cellen die ziektes kunnen opruimen. Dat begint eigenlijk al eerder in je leven en dat neemt steeds verder af. Uiteindelijk is ons lichaam nooit gemaakt om 100 jaar te worden."

Geen keiharde grens

Naast leeftijd speelt je algemene conditie ook een rol, vertelt Van Egmond. "Stel dat je ziek wordt en beademd moet worden, dan is de vraag: is je algemene conditie goed genoeg om dat aan te kunnen?"

Ze benadrukt dat niet iedereen hetzelfde is en dat een inschatting over de risico's altijd individueel anders zal zijn. "Die leeftijdsgrens van 70 jaar is in de praktijk dan ook niet keihard. Iemand van 68 met een slechte gezondheid, door bijvoorbeeld hoge bloeddruk of diabetes, loopt logischerwijs meer risico dan iemand van 72 met een goede gezondheid."

'Virus is nog nieuw'

Van Egmond verwacht dat het nog wel even zal duren voor oppassen weer veilig kan. Daarvoor is volgens haar toch echt een medicijn, vaccin of de veelbesproken groepsimmuniteit nodig.

Dat kinderen een slechts kleine rol lijken te hebben bij het verspreiden van het virus, is voor Van Egmond nog niet voldoende. "Het virus is nog zo nieuw. Er is niemand die het zeker weet. Het is ook nog niet zeker dat het helemaal niet kan gebeuren. Je zal maar net dat geval zijn waarbij het kind de ziekte wél overdraagt en opa komt te overlijden. Je kunt het nooit 100 procent uitsluiten."