De logica van Cruijff in 14 wijsheden: respect, initiatief en creativiteit
73 zou hij vandaag zijn geworden, Johan Cruijff. Nederlands grootste voetballer aller tijden leeft vier jaar na zijn overlijden voort via herinneringen aan zijn klasse binnen de lijnen, zijn onnavolgbaarheid daarbuiten én zijn 14 wijsheden, die op ieder Cruyff Court ter wereld zijn terug te vinden.
De '14 regels van Johan Cruijff' in kenmerkende momenten, spelers en voorbeelden.
1. Teamspeler
Alleen ben je niets, je moet het samen doen
De aanval die net buiten het eigen strafschopgebied begint, het één keer raken in de opbouw, de dribbel van Clodoaldo, de nonchalante pass van Pelé en de knal buitenkant voet van Carlos Alberto. Alles is mooi aan de 4-1 van Brazilië in de WK-finale van 1970 tegen Italië, een doelpunt dat te boek staat als een van de mooiste - zo niet de allermooiste - teamgoals ooit.
2. Verantwoordelijkheid
Wees zuinig op wat je krijgt en waar je gebruik van mag maken
Het eigen lichaam is eigenlijk het enige instrument waarvan voetballers gebruikmaken, dus jezelf goed verzorgen loont. Dat tonen de carrières van onder meer Paolo Maldini, Ryan Giggs, Francesco Totti en Javier Zanetti ook aan. Maldini speelde op het allerhoogste niveau tot zijn 41ste, Giggs tot zijn 40ste, Totti tot zijn 41ste en Zanetti tot zijn 41ste.
3. Respect
Heb respect voor de ander
Georginio Wijnaldum kenden we tot november vorig jaar vooral als veelscorende middenvelder die altijd met pretogen voor de camera verscheen. Maar in aanloop naar Nederland-Estland sprak Wijnaldum zich op indrukwekkende uit tegen racisme. Tijdens de wedstrijd maakte hij samen met Frenkie de Jong een al even fraai statement, nadat hij de score had geopend.
4. Integratie
Betrek ook anderen bij jouw activiteiten
Luuk de Jong liep in bijzonder gezelschap het veld op voor PSV-PEC Zwolle, april vorig jaar. De PSV-aanvoerder droeg een robot met zich mee, waartegen hij ook praatte. Aan de andere kant van de lijn zat de ernstig zieke Natan, die dankzij robot AV1 toch kon meegenieten van een wedstrijd van zijn favoriete club.
5. Initiatief
Durf iets nieuws te doen
"Ik dacht dat-ie naast schoot, maar hij scoorde", zei commentator Herman Kuiphof toen Antonin Panenka de EK-finale van 1976 besliste met de beroemdste strafschop ooit. Het illustreert hoe uniek de inzet van Panenka was, Kuiphof had zoiets nog nooit gezien. En met hem de rest van de voetbalwereld.
6. Coachen
In een team moet je elkaar altijd helpen
Johan Cruijff was behalve de beste, waarschijnlijk ook de fanatiekst coachende speler die Nederland ooit gekend heeft. Immer wijzend, altijd pratend tegen ploeggenoten die net een paar stappen naar links of naar rechts moesten doen. Cruijff had het overzicht en wist wat er moest gebeuren.
7. Persoonlijkheid
Wees wie je bent
Zo stoer en onverzettelijk als hij zich 90 minuten lang binnen de lijnen toonde, zo warm was de reactie van Virgil van Dijk ná Duitsland-Nederland in de Nations League. De Oranje-aanvoerder zag dat scheidsrechter Ovidiu Hategan het moeilijk had, de Roemeen had in de rust te horen gekregen dat zijn moeder was overleden, en bood hem een troostende schouder.
8. Sociale betrokkenheid
Belangrijk in de sport, maar helemaal daarbuiten
Giorgio Chiellini, Megan Rapinoe, Mats Hummels, Jürgen Klopp, Serge Gnabry, Siri Worm; allen hebben ze zich aangesloten bij de Common Goal-beweging van Manchester United-aanvaller Juan Mata. Het idee achter Common Goal: iedereen die meedoet schenkt maandelijks 1 procent van zijn salaris aan het goede doel.
9. Techniek
De basis
De pirouette tussen twee tegenstanders, de versnelling met bal, de lichaamsschijnbewegingen en de afronding; de tweede treffer van Diego Maradona tegen Engeland op het WK van 1986 is behalve schitterend ook een toonbeeld van balcontrole. Maradona was altijd baas over de bal, met deze sologoal als absoluut hoogtepunt.
10. Tactiek
Weten wat je doet
Het Oranje-chagrijn was niet van de lucht, aan de vooravond van het WK 2014. Maar een tactische omzetting van bondscoach Louis van Gaal bracht verlichting. Het oer-Hollandse 4-3-3 werd ingeruild voor een 3-5-2-formatie - of was het nou 5-3-2? - en Nederland was uiteindelijk slechts een strafschoppenserie verwijderd van de WK-finale.
11. Ontwikkeling
Door sport ontwikkelt lichaam en geest
Als Cristiano Ronaldo niet zo goed kon voetballen, had hij altijd nog ondergoedmodel kunnen worden. Niet dat hij dat nu niet is, overigens, de Portugees doet dat er echter bij. Ronaldo is inmiddels 35, maar oogt nog lang niet versleten, mede dankzij zijn perfecte sportlichaam. Het heeft er alle schijn van dat hij over een jaar of vijf aan het rijtje bij regel 2 kan worden toegevoegd.
12. Leren
Probeer iedere dag weer wat nieuws te leren
Een bal vangen? Saai! René Higuita, doelman van de Colombiaanse nationale ploeg, had iets heel anders in gedachten tijdens het vriendschappelijke treffen met Engeland. Zijn handstand ging de boeken in als de 'scorpion kick' en is de bekendste uitspatting van Higuita, die ook bekendstond om zijn rushes naar voren met de bal aan de voet en het nemen van vrije trappen.
13. Samenspelen
Wezenlijk onderdeel van het spel
Een strafschop is bij uitstek een een-tegen-een-situatie; aanvaller versus keeper, scoren versus tegenhouden. Het maakte de verrassing des te groter, eind 1982, toen Johan Cruijff niet op doel schoot, maar de bal opzij legde. Ploeggenoot Jesper Olsen leverde weer in bij Cruijff, die simpel binnen tikte.
14. Creativiteit
De schoonheid van de sport
Wat maakt de goal van Dennis Bergkamp tegen Newcastle United zo speciaal? Waarschijnlijk vooral de manier waarop hij de bal meeneemt. Met de punt van zijn linkerschoen tikt Bergkamp de bal naar rechts, waarna hij zelf naar links draait, om tegenstander Nikos Dabizas heen. Het is een actie waarvan je je afvraagt: hoe kom je erop?
