Corona drukt arbeidsmigranten in het Midden-Oosten nog dieper in de ellende

• Daisy Mohr

Voor arbeidsmigranten in het Midden-Oosten is het coronavirus een absolute ramp. In de Golfstaten, waar legers arbeidsmigranten naartoe zijn gekomen op zoek naar een beter leven, zitten de mannen nu massaal opgesloten in hun slaapzalen. Ze krijgen vaak geen salaris of eten, en kunnen niet naar huis omdat vliegvelden gesloten zijn. Als het coronavirus op dit soort plekken eenmaal toeslaat, zal het bovendien als een lopend vuurtje gaan.

"Er zijn miljoenen arbeidsmigranten in het Midden-Oosten, soms 30 procent van de totale bevolking. Maar in bijvoorbeeld de Verenigde Arabische Emiraten en Qatar is het wel 90 procent," zegt Rothna Begum van Human Rights Watch. "Ze zijn een van de meest kwetsbare groepen in veel landen en doen essentieel werk." Dan gaat het bijvoorbeeld om de bouw, schoonmaak en horeca.

Geen geld, steeds meer geweld

Een andere kwetsbare groep is de dienstmeisjes. Vrouwen die inwonen bij gezinnen maken nu nog langere dagen dan ze al deden. "De financiële crisis in combinatie met de coronacrisis is een fatale combinatie in Libanon," zegt Banchi Yimer. "Veel meisjes krijgen geen salaris meer, of maar een fractie daarvan. Ook is het geweld sterk toegenomen." De Ethiopische Yimer werkte jarenlang als dienstmeisje in Libanon. Door alle ellende die ze meemaakte, besloot ze na haar vlucht naar Canada een organisatie op te zetten om haar lotgenoten te helpen. "Duizenden hebben hun baan verloren. Ze zijn op straat gezet en moeten het nu zelf maar uitzoeken. Exacte aantallen hebben we niet maar het zijn er heel, heel veel", zegt Yimer.

Er zijn naar schatting 250.000 arbeidsmigranten in Libanon, voornamelijk Afrikaanse en Aziatische vrouwen. Ze laten hun gezinnen achter om zich soms voor slechts 125 euro per maand kapot te werken. Ze slapen op een koude keukenvloer, op het balkon of in een gangkast, en zijn volledig overgeleverd aan de grillen van hun baas. Het wordt als heel normaal gezien om de vrouwen op te sluiten en hun paspoort af te nemen. Een vrije dag is zeldzaam, al helemaal tijdens de lockdown.

Zelfmoord of moord door werkgever?

Volgens de Libanese autoriteiten overlijden er twee arbeidsmigranten per week, meestal bestempeld als zelfmoord. Gevreesd wordt dat sommigen door hun werkgever om het leven zijn gebracht, alleen ontbreekt meestal het bewijsmateriaal.

"Nu met de crises wordt het alleen maar erger", zegt Yimer. "We praten geregeld met meisjes die het hebben overleefd. Vaak vertellen ze dat de situatie in de huizen waar ze werken verschrikkelijk slecht is. Fysiek geweld, verkrachting, geen salaris, geen eten, geen vrije dag. Ze raken depressief en weten zich geen raad meer."

Ook de Fillipijnse Meriam Prado, mede-oprichtster van de Alliance of Migrant Domestic Workers, kent de verhalen. "Alle onderzoeken concluderen: zelfmoord. Maar ik betwijfel of dat waar is, ik denk in veel gevallen niet. We zijn geen machines maar gewone mensen en we zijn naar Libanon gekomen om te werken. Waarom zouden we ons van een balkon naar beneden storten? Niemand kent de ware toedracht, behalve de arbeidsmigrant en zijn werkgever."

Een lichaam terugsturen naar het land van herkomst is kostbaar. Dat lukt daarom meestal niet. Verdrietige familieleden blijven radeloos achter in het thuisland.

Een paar keer per week brengt Prado samen met haar collega Mariam Younes eten langs bij migranten die niets meer hebben. Via Facebook krijgen ze donaties voor dit vrijwilligerswerk. "Het is heel zwaar. Als wij ze geen eten zouden brengen, zouden ze niets hebben", zegt Prado.

Geen geld voor vlucht naar huis

Florence uit Kenia is Prado dankbaar dat ze langs is gekomen." Niet alleen wij hebben het moeilijk, ook onze familie thuis. Ze zijn afhankelijk van ons. Wij zijn hier naartoe gekomen om hen te onderhouden," zegt ze. Ze heeft al maanden geen geld naar huis kunnen sturen, zegt ze.

"We zijn ver van huis en gaan hier door een hel," concludeert Florence. Ze zou daarom eigenlijk wel naar huis willen, maar voor een ticket heeft ze geen geld. "Als ik nu thuis zou zijn, had ik misschien wat minder zorgen gehad. Dan had ik niet de hele dag zitten piekeren over hoe ik mijn huur kon betalen, mijn eten. Bovendien is het vliegveld gesloten. Dus zal ik deze situatie moeten doorstaan. Ik zal het nemen zoals het komt."