Conny Keessen en Denise Overkleeft
correspondent Griekenland en redacteur Buitenland
Conny Keessen en Denise Overkleeft
correspondent Griekenland en redacteur Buitenland
Griekenland pakt van alle Europese landen de coronacrisis het best aan, concludeerde de Franse denktank The Bridge afgelopen week. Volgens The Bridge hebben de Grieken door het nemen van snelle en strenge maatregelen de verspreiding van het coronavirus kunnen vertragen en zo de curve kunnen afvlakken. En dat terwijl de Griekse gezondheidszorg en economie verre van voorbereid waren op zo'n crisis.
Toen begin februari het coronavirus Europa bereikte, waren veel Europese landen terughoudend met het nemen van maatregelen. Griekenland ondernam juist direct actie. Een adviesraad van wetenschappers werd opgezet, bedoeld om de regering te adviseren bij het bestrijden van het virus.
Epidemioloog Gkikas Magiorkinis is één van de leden. "De gezondheidszorg hier had zelfs een gematigde besmettingsgolf niet aangekund, niet met de tekorten in de ziekenhuizen en niet met het aantal intensivecarebedden dat we hadden." Daarnaast heeft Griekenland, net als Italië, veel ouderen. "We waren dus pro-actief en zeiden, we moeten zo snel mogelijk maatregelen nemen", zegt Magiorkinis.
Strenge maatregelen
Het begon met het verbieden van bijeenkomsten, conferenties en festiviteiten als carnaval. Daarna volgde de sluiting van de scholen en universiteiten, weken voordat de onderwijsinstellingen in andere Europese landen dicht gingen.
Magiorkinis denkt dat dat het verschil heeft gemaakt. "Kinderen en jongeren hebben vaak geen symptomen, dus het is moeilijk om de besmetting in die groep te volgen. En hoe groter het aantal asymptomatische dragers, des te moeilijker het is een epidemie te bestrijden."
Toch hadden de maatregelen niet het gewenste effect. Veel Grieken bleven elkaar opzoeken. Dat moest veranderen. De regering begon een enorme campagne op tv en kwam met waarschuwingen en oproepen om thuis te blijven.
Waaronder dit filmpje, waarin verschillende Griekse artiesten de bevolking vragen thuis te blijven:
Bioscopen, cafés en restaurants werden gesloten. En nog geen twee weken later werd een volledige lockdown ingesteld. Dat was op 22 maart.
Hoewel festiviteiten dus werden verboden, weerhield dat de Grieken er niet van om dit weekend het Orthodox Paasfeest te vieren. Weliswaar niet zo uitbundig als normaal, maar wel traditioneel met een lam aan het spit:
Ondanks het lage aantal besmettingen nam de regering dus strenge maatregelen, die het land economisch hard troffen. "Ook de gebeurtenissen in Italië hadden een enorm effect, het hoge aantal doden daar, de dramatische situatie. Dat schokeffect heeft ook bijgedragen aan het nemen van vroege en strenge maatregelen", zegt Magiorkinis.
Nieuw 'vaderfiguur'
Verrassend genoeg heeft een andere wetenschapper het hart van de Grieken gestolen. Ze kijken allemaal als viroloog Sotiris Tsiodras elke dag om 18.00 uur als woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid op de buis verschijnt. Hij maakt het aantal nieuwe besmettingen bekend en kondigt de medische maatregelen aan. Daarnaast legt hij de theorieën over het coronavirus uit en ook waarom de strenge maatregelen nodig zijn.
"De bescheiden en ietwat verlegen Tsiodras is een vaderfiguur voor de Griekse bevolking", zegt George Pagoulatos van het onderzoeksinstituut Eliamep. "Streng genoeg om gehoor af te dwingen, maar vooral ook menselijk."
Staatssecretaris Nikos Hardalias is de andere woordvoerder. Hij kondigt de maatregelen aan die te maken hebben met het beschermen van de samenleving in het algemeen. Hij is vooral streng en spreekt de bevolking erop aan als er niet geluisterd wordt naar de maatregelen.
Want die maatregelen worden streng gehandhaafd. Pagoulatos van Eliamep vertelt dat de Griekse regering een sms-systeem heeft ingevoerd om de lockdown af te dwingen. "Als je de straat op wilt, moet je een sms-bericht sturen waarin je aangeeft waarom je je huis wilt verlaten. Het is een gecodificeerd systeem met zes verschillende nummers, ieder nummer staat voor een reden. Daarna krijg je direct een bericht terug - dat is je toelatingspapiertje om de straat op te gaan." Beschik je daar niet over? Dan krijg je een hoge boete.
Zo werkt dat: Melanie Papagerasimou stuurt een sms met reden 6 (sporten), binnen een minuut komt haar bewijs:
De ernst en openheid van de regering, gesteund door het strenge optreden, werpen nu hun vruchten af. Het aantal besmettingen staat op 2224 en het dodental is pas net de honderd gepasseerd. Elke dag zijn er minder nieuwe coronagevallen: afgelopen vrijdag kwamen er maar 17 nieuwe gevallen bij en drie nieuwe doden.
Door het vroege ingrijpen heeft Griekenland tijd gewonnen om haar gezondheidszorg beter bestand te maken tegen de pandemie. Het aantal bedden op de IC is sinds vorige maand verdubbeld en de regering heeft meer dan 4000 nieuwe artsen en verpleegkundigen aangesteld.
Alles online
Pagoulatos voegt daaraan toe dat de maatregelen gepaard gaan met een technologische revolutie. "De regering heeft grote veranderingen doorgevoerd op het gebied van de digitalisering van de publieke sector. Bijna alle communicatie met de overheid is overgebracht naar een digitaal platform. Sinds kort kunnen burgers dus online terecht voor al hun publieke zaken, iets dat een paar maanden geleden nog ondenkbaar was in Griekenland."
Maar ook op grotere schaal kan deze pandemie verandering brengen voor de Grieken. De coronacrisis biedt een mogelijkheid voor de Grieken om af te komen van hun slechte reputatie in Europa. Daar wordt wel een hoge prijs voor betaald. Volgens Pagoulatos is een economische recessie als gevolg van de maatregelen onvermijdelijk. "Het is niet de vraag of er een recessie zal komen, maar hoe ernstig die zal zijn."