Tim de Wit bij de Tower Bridge in Londen
NOS Nieuws

Zo beleefde Tim de Wit het brexit-nieuws: 'Dit is krankzinnig groot'

  • Tim de Wit

    correspondent Groot-Brittannië

  • Tim de Wit

    correspondent Groot-Brittannië

Met m'n hoofd bonkte ik onder de douche tegen de muur aan. Het was gebeurd. BBC-icoon David Dimbleby had ik even daarvoor, rond 4 uur 's nachts, op de tv in mijn hotelkamer horen zeggen dat de Britten de EU zouden verlaten.

Wow, dacht ik, met mijn hoofd tegen de muur. Dit was groot. Dit was krankzinnig groot. De grootste politieke aardbeving in Europa sinds de val van de Muur. Wat nu? Wat komt er allemaal op me af?

Veel tijd om na te denken had ik niet. Wat volgde was een marathondag aan tv-uitzendingen, op het dak van een hotel vlak bij de Tower Bridge. We gingen om 6.30 uur 's ochtends live op zender en zijn er bijna niet meer vanaf geweest.

"Statement Cameron!", riep eindredacteur Robert door mijn oortje. En daar ging Cameron. "Koers pond verder gezakt!", zei hij even later. En daar ging het Britse pond. "Persconferentie Johnson nu!", klonk het. En daar stond een totaal verbijsterde Johnson. Zelfs de overwinnaars van het referendum konden het niet geloven. Een aaneenschakeling van ongekende nieuwsmomenten.

Het was, op die betreffende 24 juni 2016, zo warm dat mijn kale hoofd roder en roder werd van de brandende zon. Dat kon er ook nog wel bij. De zonnebrand van producer John kwam helaas te laat.

Krankzinnige nieuwsdag

Het was een krankzinnige nieuwsdag, waarin het opstappen van de premier pas het derde onderwerp in het journaal was. In Londen hing een haast onbeschrijflijke grafstemming. Terneergeslagen staarden mensen voor zich uit in de metro, terwijl in het noorden van Engeland de pubs vol stroomden om de overwinning te vieren. Aan alles voelde je de aardplaten van de samenleving schuiven. Botsen. Scheuren veroorzaken.

Er lag geen enkel draaiboek klaar in Downing Street voor dit scenario. Niemand wist wat te doen. Dit land had zichzelf uit een vliegtuig gegooid en moest onderweg maar kijken of er wel een parachute in de rugzak zat. Ik wist die dag één ding zeker: dit gaat mijn hele correspondentschap volledig bepalen.

Maar dat de jaren erna zo'n absurde politieke achtbaanrit zouden opleveren, nee dat had ik nooit verwacht.

Op de uitgestrekte vlaktes van het Peak District had ik amper bereik, iets waar je als correspondent doodnerveus van wordt.

Tim de Wit

Theresa May leek aanvankelijk een 'bloody difficult woman'. Een brok degelijkheid. Een ideale stuurvrouw in tijden van crisis. Maar hoe vaker ze met de media in aanraking kwam, hoe meer autoriteit ze verloor. Robot-achtig, houterig, ongemakkelijk met mensen.

In het paasweekend van 2017 ging ik met een paar vrienden hiken in het Peak District, in het midden van Engeland. Buitenlandchef Dick Jansen had me op de heenweg nog op het hart gedrukt dat ik wel bereikbaar moest zijn voor noodgevallen. Ja Dick, komt goed Dick. En uiteraard: op de uitgestrekte vlaktes van het Peak District had ik amper bereik met mijn telefoon. Iets waar je als correspondent altijd doodnerveus van wordt.

Wat achteraf bleek: Theresa May had datzelfde weekend óók haar wandelschoenen aangetrokken. In Wales. En had tijdens het wandelen besloten om voor verkiezingen te gaan. Ik was koud terug in Londen of May kwam met een totaal onverwachte aankondiging: 8 juni gaan we naar de stembus. Hét moment om de voorsprong in de peilingen te verzilveren, dacht ze.

Hoe. Is. Het. Mogelijk?!

Weer stonden we tijdens die verkiezingen op een dak van een hotel bij de Tower Bridge. Weer bonkte ik met mijn hoofd tegen de muur toen de exitpoll bekend werd. Hoe. Is. Het. Mogelijk?!

In plaats van haar zetelaantal uit te breiden, verloor ze haar meerderheid.

Die verkiezingen waren één van de meest bepalende momenten van de afgelopen vier jaar. Want sindsdien was May aangeschoten wild. Opgejaagd door de flanken van haar eigen partij of door de oppositie. En kon er elke dag iets raars gebeuren.

Door May's haast onmogelijke positie verschoof ook meerdere keren de finishlijn. Eerst zouden de Britten de EU op 29 maart 2019 verlaten. Toen werd het 12 april en uiteindelijk 31 oktober. Haar opvolger Boris Johnson zou nog liever dood in een greppel belanden dan die datum wéér verschuiven, zei hij. En ja hoor, het werd 31 januari.

In plaats van als correspondent de ruimte en vrijheid te voelen om je eigen agenda te bepalen, hield brexit me vaak gegijzeld in Londen. Had ik amper ruimte en tijd om andere verhalen te maken, één van de grote nadelen van dit hele circus.

Ik stond avond aan avond op dat tochtige balkonnetje, met uitzicht op The City, het financiële hart van de stad. In de winter, met een thermoshirt onder mijn overhemd en een klein kacheltje naast me. Of in de zomer, toen ik bij 36 graden besloot om maar een korte broek onder m'n jasje aan te trekken.

Tim de Wit op het balkon, in korte broek

Brexit bleek een nieuwslawine. Een politieke soap, waar ook in Nederland veel kijkers en luisteraars op de een of andere manier geen genoeg van kregen. Was het een combinatie van het ultieme Britse politieke theater, de niet te voorspellen afloop en het feit dat het land gevoelsmatig zo dicht bij ons staat? Waarschijnlijk.

En dus werden ook ineens Britse politici bekendheden. Johnson, Corbyn en zelfs de voorzitter van het Britse parlement John Bercow groeide uit tot een beroemdheid. De speaker notabene, die niet veel meer doet dan - "Order, Order" - debatten leiden. Kan iemand de voorzitter van de Duitse Bondsdag opnoemen? Of de leider van de Franse oppositie?

We maakten deze video over de 'mister speaker':

Wie is toch die mister speaker?

Er kwam soms stoom uit mijn oren als er plotseling weer een precedent uit 1603 op tafel kwam in het Lagerhuis of als de oppositie toverde met ingewikkelde amendementen om de regering te ontregelen. Ik moest dingen over het Britse staatsrecht weten waarvan ik nooit had gedacht dat ik het ooit zou wíllen weten. En het dan ook nog op een manier uitleggen dat mijn kwieke oma, tv kijkend op de bank in Bussum, het kon begrijpen.

En ja, wat waren er veel cruciale momenten, spannende dagen en d'r op of d'r onder-stemmingen in het Lagerhuis. En hoe vaak vertelde ik niet dat May's positie wankelde. Aan een zijden draadje hing. Haar laatste uur geslagen was. Ik vrees dat ik ze allemaal gebruikt heb. En dat elke premier onder normale omstandigheden al lang weg was geweest. Maar, voegde ik er dan aan toe, dit zíjn geen normale omstandigheden.

En dat is exact wat de afgelopen vier jaar in Groot-Brittannië kenmerkte. Dit was niet normaal.

Op 12 december kwam er, bij de laatste verkiezingen, weer een exitpoll. En voor het eerst bonkte ik na een uitslag niet met mijn hoofd tegen de muur. Er was duidelijkheid, een einde aan de politieke impasse.

Vanavond is het dan ineens zover. Het kostte twee premiers de kop, er waren een referendum en twee verkiezingen voor nodig en het land was er bijna vier jaar door verlamd. Maar brexit is er.

Alleen ben ik er nog niet van af. Er staat weer een jaar vol onderhandelingen voor de deur, met genoeg drama op de loer liggend. Al kan het nooit meer zo gek worden als de afgelopen jaren. Toch..?

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl