Latere schoolkeuze: 'Zonde als je leerlingen meteen in een hokje duwt'

Kinderen moeten niet op de basisschool maar pas in het derde jaar van de middelbare school een definitief schooladvies krijgen. Dat plan wordt vandaag gepresenteerd door verschillende onderwijsorganisaties, waaronder de VO-raad, de MBO Raad, CNV Onderwijs, en scholierenorganisatie LAKS.

Er is al vaker om uitstel van het schooladvies gevraagd, maar het is voor het eerst dat zo'n grote groep onderwijsorganisaties dat in een gezamenlijk plan doet. Nederland is een van de weinige landen waar de keuze voor een schooltype zo vroeg gemaakt wordt.

Sommige scholen doen het nu ook al anders. Zo werkt de Open Schoolgemeenschap Bijlmer in Amsterdam al 48 jaar met een brede brugklas. "Bij ons zitten vmbo-basis, vmbo-kader, vmbo-theoretische leerweg, havo en vwo de eerste twee jaar bij elkaar in een klas", vertelt directeur Maryse Knook in het NPO Radio 1-programma Spraakmakers.

Uit internationaal onderzoek blijkt dat een latere bepaling van het schoolniveau zorgt voor meer gelijkheid in de onderwijsprestaties van de leerlingen. "Dat komt waarschijnlijk omdat kinderen uit kansarme gezinnen, die gemiddeld een wat lager startniveau hebben, langer de tijd krijgen om hun talenten te ontwikkelen", vertelt onderwijssocioloog Sara Geven. "Ook wordt het opleidingsniveau van kinderen uit kansrijke gezinnen minder vaak overschat. Maar het gemiddelde niveau van de hele groep gaat omhoog."

Uit het onderzoek blijkt niet dat goede leerlingen slechter gaan presteren als ze in een gemengde klas zitten.

Als je eenmaal bent ingedeeld op een bepaald niveau is het vaak niet zo makkelijk om nog over te stappen. "Lang niet alle leerlingen krijgen het goede advies op de basisschool", weet Knook. "Het is gewoon heel erg zonde als je ze dan meteen in een hokje duwt."

Yvonne Uiterwijk Winkel geeft al jarenlang les aan groep 8 op een basisschool. Zij heeft juist vooral goede ervaringen met het geven van een schooladvies aan haar leerlingen. "Uiteindelijk doet tien procent van de kinderen het beter dan verwacht op de middelbare school. Ik vraag me af of je daarvoor het hele systeem moet ombouwen."

Maar de directeur Maryse Knook vindt het niet alleen belangrijk dat het schooladvies op deze manier kan worden uitgesteld, ze wil leerlingen ook voorbereiden op een diverse maatschappij. "Wij vinden het belangrijk dat leerlingen niet alleen leren wat ze kunnen, maar ook wie ze zijn. En hoe ze met elkaar moeten omgaan. De maatschappij bestaat ook niet uit alleen maar één niveau."

Dat ook de VO-raad achter het plan staat is opvallend. Want zo'n brede onderbouw vraagt veel van het onderwijs qua organisatie. Leraren moeten die eerste twee jaar verschillende boeken en verschillende methodes gebruiken om de leerlingen elk op hun eigen niveau uit te dagen.

"Ze moeten kijken naar wat een kind aankan en waar het misschien iets meer of iets minder moet. En dat kunnen ze per vak aanpassen", zegt Knook. Leerlingen moeten dus heel goed individueel worden begeleid. Dat vraagt zeker veel van de docenten. "Maar als het wat meer gemeengoed wordt denk ik dat we het met elkaar ook wat minder zwaar kunnen maken."

Op het Vox College in Amsterdam werken ze ook zo en zijn de leerlingen enthousiast: