Belgisch bedrijf recyclet vliegtuigen (zonder dat het cola-blikjes worden)

• Sander van Hoorn

  Correspondent EU

Terwijl een tweede vliegtuig de hangar wordt binnengereden, is het eerste al in staat van ontbinding. De motoren zijn eraf, de stoelen eruit. Binnen zijn mensen bezig om de panelen en bagagebakken eruit te halen. Ter hoogte van de cockpit wordt apparatuur verwijderd. Ook de neus van het vliegtuig is er af en bij de vleugels missen al panelen.

Circulaire economie is hot. De Europese Commissie, het kabinet, allemaal zeggen ze dat er voor Europese bedrijven geld te verdienen is door slim en snel in te spelen op deze ontwikkeling. In een volledig circulaire economie wordt van alle gebruikte materialen iets nieuws gemaakt, en dus geen afval meer geproduceerd.

Een Belgische start-up zette zijn tanden in een vervuilend vervoermiddel: het vliegtuig. Het doel? Alle materialen op een zo duurzaam mogelijke manier hergebruiken.

Correspondent Sander van Hoorn bezocht het bedrijf:

Op meer plaatsen, ook in Nederland, worden vliegtuigen gedemonteerd. Maar daar koopt een recyclingbedrijf het vliegtuig met het doel om waardevolle onderdelen door te verkopen. "De rest komt in de versnipperaar. Het aluminium zie je dan terug in colablikjes", zegt Koen Staut, de ceo van AeroCircular. "Dat is niet hoe wij het aanpakken."

"We werken nauw samen met universiteiten. Daardoor kunnen we nieuwe technieken en toepassingen snel integreren in onze demontage", zegt directeur duurzaamheid Toon Wasssenberg van AeroCircular. "De koolstof-composieten uit het staartstuk konden we eerst bijvoorbeeld niet kwijt. Sinds kort krijgen we er geld voor."

Dat heeft te maken met een nieuwe techniek om de hars waarmee koolstofvezels bij elkaar gehouden worden, weg te branden. Je houdt dan de oorspronkelijke vezels over om opnieuw te gebruiken voor bijvoorbeeld vliegtuigen en auto's.

Kost dat proces dan niet meer energie en geld dan het nieuw maken van die vezels? Nee, zegt Karine van Doorsselaer, hoofddocent Ecodesign aan de Universiteit Antwerpen. "Het maken van de vezels kost nog veel meer energie. En ook uit ecologisch oogpunt is dit beter. Doe je het niet, dan kun je het composiet alleen maar versnipperen en gebruiken als vulmiddel."

Recyclen als laatste optie

Recyclen is in de circulaire economie de laatste optie. Dat de romp van een vliegtuig een frisdrankblikje wordt, is volgens Staut eeuwig zonde. Het bedrijf probeert waar mogelijk de originele functie van onderdelen te behouden. Er wordt gestreefd naar hergebruik van vliegtuigen, als het kan gaan bijvoorbeeld stoelen en landingsgestellen terug naar de luchtvaartmaatschappij van wie het vliegtuig is.

Een andere mogelijkheid is hergebruik met een andere functie. De cockpit wordt bijvoorbeeld een vluchtsimulator en een deel van de cabines wordt verkocht aan trainingscentra voor bemanning.

Als dit allemaal niet mogelijk is, worden materialen zo veel mogelijk hergebruikt. "Door een schaarste aan grondstoffen is daar in Europa veel vraag naar", zegt Wassenberg. "Vooral hier gaan de ontwikkelingen snel. Materialen die eerst nog niet rendabel herwonnen konden worden, kunnen dat nu wel of in de nabije toekomst."

Pas als dit allemaal niet lukt, eindigt een onderdeel in de versnipperaar of op de vuilnisbelt. Wassenberg: "Dat is downcyclen. Aan het einde van het proces kun je een onderdeel verbranden en daar nog wat energie mee opwekken. Maar daarna is het weg. Het is de uitdaging om die fase zo lang mogelijk uit te stellen."

Door publieke druk, ook op bedrijven, is de wetenschap rond circulaire economie booming. Maar aan het einde van de rit, zegt Staut, moet het wel rendabel zijn. En dat gaat steeds beter. Een conflict tussen principes en winstgevendheid hebben Staut en Wassenberg eigenlijk nog niet gehad.

Toch is er nog verbetering mogelijk, zegt Van Doorsselaer, als er bij het ontwerp van een product al rekening met de recycling wordt gehouden. "Welke materialen zijn makkelijk te herwinnen? Hoe makkelijk is de demontage?"