Oliefeestje op de beurs in Saudi Arabië, maar hoe lang nog?

• Thom Opheikens

  redacteur Economie

"De steentijd is niet geëindigd omdat de stenen op waren, en dat zal ook voor het tijdperk van olie gelden." Het is een citaat dat al decennia her en der opduikt. Vaak toegeschreven aan Ahmed Zaki Yamani, die tussen 1962 en 1986 de olieminister van Saudi-Arabië was. Ook een medewerker van Shell sprak hem eind jaren 90 uit tegen The Economist.

Beleggers laten zich nog altijd niet door deze voorspellingen uit het veld slaan. Toen vanochtend de beurshandel in aandelen van Saudi Aramco begon, werd direct een koerswinst van 10 procent genoteerd. Het staatsoliebedrijf, dat elke dag 12 miljoen vaten olie oppompt, is daarmee zo'n 1900 miljard dollar waard.

In andere woorden: in ieder geval beleggers uit de Golfregio, want daar gaat het vooral om, zien Aramco nog jarenlang heel veel winst maken.

Grote dividendbetalers

Westerse beleggers laten Aramco voorlopig voor wat het is, maar dat doen ze zeker niet bij andere grote oliebedrijven. Bij veel pensioenfondsen en vermogensbeheerders vormen grote dividendbetalers als Shell en Exxon Mobil de hoeksteen van de aandelenportefeuille. Ondanks steeds breder gedragen zorgen over de effecten van fossiele brandstoffen op klimaatverandering.

De vraag is of dus het einde van het olietijdperk inderdaad aanstaande is, en of beleggers wel ver genoeg vooruit kijken.

Hieronder zie je de voorspelde wereldwijde vraag naar olie als er niets verandert aan politiek beleid.

Per dag worden er wereldwijd 98 miljoen vaten olie verbruikt. Dat is ruim 15,5 miljard liter. En in snel groeiende Aziatische en Afrikaanse economieën neemt de olievraag tot 2040 toe, voorspelt het Internationaal Energieagentschap. Bijvoorbeeld doordat steeds meer mensen in die landen een auto kunnen kopen.

Wereldeconomie draait op olie

Maar zwaarder telt dat in groeiende economieën meer olie nodig is voor transport. Niet alleen over de weg, ook over water en door de lucht. "Dat zijn sectoren die heel erg afhankelijk zijn van olieproducten", zegt energiedeskundige Lucia van Geuns van The Hague Centre for Strategic Studies.

En wat wel eens vergeten wordt, is dat ruwe olie ook wordt gebruikt in de petrochemische industrie. "Deze industrie maakt spullen die we bijna overal voor gebruiken", legt van Geuns uit. "Van het toetsenbord waar je nu op typt, tot de kleding die je draagt, het is uiteindelijk allemaal op basis van olieproducten gemaakt. Voordat dat op een duurzame manier wordt geproduceerd, ben je echt wel even verder."

Oliebedrijven zien dit ook en investeren de komende jaren honderden miljarden om aan de groeiende vraag naar olie te kunnen voldoen. Volgens milieu-organisaties zijn gemaakte klimaatafspraken daardoor niet haalbaar. Ze willen dat het geld wordt gestoken in duurzame alternatieven.

Green Deal en Klimaattop

Maar wat als er wereldwijd actie wordt ondernomen om klimaatverandering tegen te gaan? Het onderwerp staat deze week bovenaan de agenda. Op een klimaattop in Madrid wordt het Klimaatakkoord van Parijs verder uitgewerkt, en de Europese Commissie presenteerde vandaag de zogenoemde Green Deal.

Hieronder zie je de verwachte vraag naar olie als er wél politiek wordt ingegrepen

Ook als het klimaatakkoord van Parijs volledig wordt uitgevoerd, voorspelt het Internationaal Energieagentschap nog altijd een vraag van 70 miljoen vaten olie per dag in 2040. En het is nog maar de vraag of alle landen hun klimaatbeloftes zullen nakomen.

Ook wat betreft de Green Deal van de Europese Commissie is het afwachten hoe hard het gaat, denkt energiedeskundige Remco de Boer. "De naam suggereert dat er al een afspraak is, maar die is er niet. Het is een voornemen", zegt hij.

De Green Deal is een soort roadmap, waarin staat welke maatregelen wanneer worden genomen om de Europese CO2-uitstoot terug te dringen. Of uiteindelijk alle lidstaten akkoord gaan met de plannen, moet nog blijken.

Hoe lastig het is om de energietransitie te maken, is volgens De Boer ook in Nederland te zien, waar flinke investeringen nodig zijn. "Op het moment dat er betaald moet worden staat iedereen op zijn achterste benen. Denk bijvoorbeeld aan de hogere energierekening."

Gele hesjes

Een ander voorbeeld van hoe lastig impopulaire maatregelen doorvoeren kan zijn, is volgens Lucia van Geuns in Frankrijk te vinden. "De gele hesjes protesten begonnen met het voornemen om brandstofprijzen te verhogen", zegt ze. "Mensen komen in verzet."

Daarbij staat in veel landen klimaatverandering een stuk lager op het prioriteitenlijstje. "In landen als Polen en Bulgarije bijvoorbeeld staat het veel minder op het politieke radarscherm', zegt van Geuns.

'Last oilman standing'

Het is kortom nog zeer de vraag of politici de lastige klimaatkeuzes die gaan komen, uiteindelijk ook zullen maken. En tegen de tijd dat het olietijdperk wél richting zijn einde gaat, dan heeft Saudi Aramco de beste kaarten. "Saudi Aramco zal de last oilman standing zijn. De voorraden zijn daar het grootst, en ze kunnen er ook nog vrij makkelijk bij komen", zegt Van Geuns.

Voorlopig lijkt het er dus op dat het feestje op de beurs in Riyad nog even doorgaat.