Egypte is bang voor religieus geweld

Door buitenlandredacteur Floris Harm

Een vrouw die haar huis uit wordt gezet door honderden conservatieve moslims, vanwege haar "omstreden" gedrag. Islamisten die het oor afsnijden van een christelijke man omdat hij een relatie zou hebben met een moslimvrouw.

Twee berichten van de afgelopen dagen die liberale Egyptenaren doen huiveren. Zij maken zich zorgen dat de invloed van conservatieve moslims toeneemt in het politieke machtsvacuüm dat is ontstaan door het vertrek van de Egyptische president Mubarak afgelopen februari.

Salafisten

Vooral de salafisten, een puriteinse stroming binnen de Islam, beginnen zich te roeren. Onder Mubarak werden zij ongemoeid gelaten, omdat zij zich vooral concentreerden op de juiste normen en waarden in de maatschappij. Dit in tegenstelling tot de vervolgde (maar minder conservatieve) Moslimbroederschap, die zich richtte op politieke veranderingen.

De Moslimbroederschap heeft een grote achterban, maar die kan afkalven wanneer de salafisten een politieke partij oprichten. "Voor ultraconservatieve moslims is de Broederschap niet meer acceptabel, omdat die teveel concessies aan de liberalen hebben gedaan", zegt een Egyptische politicoloog die in Nederland onderzoek doet.

Modernisering

Nu Mubarak is vertrokken, willen de salafisten een grotere politieke rol, omdat ze bang zijn dat de liberalen Egypte willen moderniseren en daarbij de rol van religie in het openbare leven willen verminderen. "Voor salafisten moet alles met de koran in de hand worden besloten. Ze doen geen enkele concessie. Elke vorm van modernisering is verwerpelijk", zegt de politicoloog, die anoniem wil blijven. Voorlopig voelt hij geen aandrang om terug te gaan naar zijn geboorteland. "Het is nog veel te onrustig."

Hij ziet in de aanloop naar de parlementsverkiezingen in september een toenemende polarisering in Egypte. Hij is bang voor meer geweld, ook omdat de politie sinds het vertrek van Mubarak nog steeds niet op volle sterkte in de straten is teruggekeerd.

Zijn angst wordt ook verklaard door zijn achtergrond: hij is koptisch. Deze christelijke bevolkingsgroep - ongeveer 10 procent van de Egyptische bevolking - voelt zich van oudsher door moslims gediscrimineerd. Maar het geweld tegen hen lijkt toe te nemen. Vorige maand vielen 13 doden bij een geweldsexplosie, toen moslims een kerk in brand staken.

Jihadisten

De politicoloog herkent, naast de Moslimbroederschap en de salafisten, nog een derde stroming in Egypte die steeds actiever wordt: de jihadisten die in de jaren 80 en 90 aanslagen uitvoerden, onder andere bij de piramides van Gizeh.

"Egypte's monumenten uit de tijd van de farao's zijn afgoderij in de ogen van de ultraconservatieven. Ik acht de kans groot dat ze zullen proberen om die te vernietigen". Nu al zijn er berichten dat tombes van moslimheiligen in de Nijldelta als heidense objecten zijn vernietigd.

Vreedzaam

De salafisten zelf zeggen dat ze niets met het geweld te maken hebben. "Wij houden ons aan principes van terughoudendheid", zegt een woordvoerder van een grote salafistische organisaties in Egypte in de Financial Times.

"De salafistische stroming is over het algemeen vreedzaam", beaamt politiek wetenschapper Hossam Tammam in de krant. "Maar het wordt gevaarlijk wanneer sommigen actie ondernemen om het islamitische principe van deugd en het voorkomen van zedenloos gedrag toe te passen."