'Waddenfonds met 800 miljoen subsidie is grabbelton'

Het Rijk heeft in totaal 800 miljoen euro subsidie vrijgemaakt voor het Waddenfonds, maar van een groot deel van het bedrag dat is uitgegeven is onduidelijk of het goed is besteed. Dat stellen journalistiek platform Investico, EenVandaag, het Dagblad van het Noorden, de Leeuwarder Courant en De Groene Amsterdammer op basis van gezamenlijk onderzoek. Het Waddenfonds noemt de conclusies van het collectief "onwaar" en stelt dat het verloop van projecten altijd wordt getoetst.

Veel projecten waaraan het geld is uitgegeven zouden nooit zijn gecontroleerd of geëvalueerd. Volgens het collectief hebben de Wadden daarnaast nauwelijks geprofiteerd van de projecten die zijn gefinancierd. Bovendien zouden lokale bestuurders de pot hebben gebruikt voor het bekostigen van eigen projecten.

Aardgasboringen

Het fonds werd opgericht in 2006 om het Waddengebied te versterken, ter compensatie van de aardgasboringen in het gebied. Het natuurgebied moest worden beschermd en het belang van gebruikers moest daaraan onderschikt worden gemaakt.

"Van de 800 miljoen euro die het Rijk in 2006 in het fonds stopte, is nog 200 miljoen euro over zonder enig idee of de rest goed is besteed", schrijft Investico. Het valt EenVandaag op dat bij veel projecten geen nulmetingen worden gedaan. Ook zouden waarschuwingen daarover van regionale Rekenkamers niet tot maatregelen hebben geleid.

Dubbele pet

Provincies doen aanvragen bij het Waddenfonds waarover ze vervolgens zelf beslissen, schrijven de onderzoekers. "Zo wilde de provincie Groningen aan de rand van het wad in Lauwersoog graag een Werelderfgoedcentrum. Het gat in de begroting van 9,6 miljoen euro werd opgevuld met het fonds, waar de gedeputeerde van de provincie zelf over besloot."

In Noord-Holland werd ruim 8 miljoen euro uit het fonds uitgegeven aan het ombouwen van de oude marinehaven Willemsoord tot een toeristische trekpleister. "De waarde voor het Waddengebied is onduidelijk", schrijft Investico. "Het fonds ontwikkelde zich gaandeweg tot grabbelton voor lokale ondernemers en hobbyisten en voor projecten met een flinterdunne relatie met het Waddengebied."

Geestelijk vader van het fonds, oud-PvdA-staatssecretaris Wim Meijer, reageert tegenover het collectief teleurgesteld. "We wilden het Waddengebied groter, sterker en robuuster maken. Dat is niet gebeurd."

Waddenfonds: conclusies onwaar

Het Waddenfonds laat in een reactie weten dat projecten altijd worden gecontroleerd en geëvalueerd. De situatie die het collectief schetst is "natuurlijk niet aan de orde", zegt een woordvoerder.

"Een project wordt altijd getoetst aan onze vier hoofddoelstellingen. Op het moment dat het project loopt wordt de voortgang in de gaten gehouden. Na afloop wordt gekeken of we hebben bereikt wat we wilden. Van ongefundeerd geld geven aan projecten is in geen enkel geval sprake."

Ze noemt de suggestie dat veel projecten niet gericht zijn op het versterken van het gebied "onwaar". Wel is het soms niet meteen helder wat een project heeft opgeleverd. "De resultaten zijn soms veel later duidelijk, omdat de projecten vaak gericht zijn op de langere termijn."