Na zomer van politieke schandalen lijkt Oostenrijkse kiezer vergevingsgezind

• Miguel van Raamsdonk

  Bureau Berlijn

Ibiza-gate, de Shredder-affaire en de Spendenaffäre: in Oostenrijk kwam dit jaar het ene na het andere politieke schandaal aan het licht. In mei viel de regering van de christendemocratische ÖVP en de rechts-populistische FPÖ. Daarom mogen de kiezers op 29 september weer naar de stembus. Op hen lijken de affaires weinig effect te hebben: het verlies van de FPÖ blijft in de peilingen beperkt en de ÖVP staat zelfs op winst.

Waarom zijn de Oostenrijkers zo vergevingsgezind?

Nina Horaczek, onderzoeksjournalist bij het Oostenrijkse tijdschrift FALTER, zegt dat het de partijen gelukt is om in een slachtofferrol te komen. "Kiezers krijgen vanuit de FPÖ te horen dat het een groot complot is, omdat de partij te succesvol is." Volgens de FPÖ zijn het de elite en oude partijen die de partij kapot willen maken.

Horaczek zegt dat de ÖVP deze tactiek nu heeft overgenomen. "Kurz claimt dat er met criminele methodes geprobeerd wordt te verhinderen dat hij weer bondskanselier wordt." Hiermee plaatst ook de oud-kanselier zich in een slachtofferrol.

Weinig andere opties

Als tweede reden noemt Horaczek het gebrek aan alternatief. Veel kiezers zien andere politici als net zo corrupt. Horaczek vindt het ook verbazingwekkend dat de oppositie, waarover in deze campagne geen schandalen naar buiten zijn gekomen, geen garen spint bij alle schandalen. "Eigenlijk is het een schot voor open doel, maar nog weet de oppositie te missen."

Op een FPÖ-partijbijeenkomst in Oberwölz, in Stiermarken, is het sentiment dat Horaczek beschrijft duidelijk aanwezig. De dorpsbewoners zeggen geschrokken te zijn van de schandalen, maar zetten ook veel vraagtekens bij de berichtgeving erover en het motief erachter. Bovendien stemmen ze vaak al jarenlang FPÖ en zien ze geen andere partij die hun problemen zo duidelijk benoemt.

Hardliner Herbert Kickl wordt op de campagnebijeenkomst in het bergdorpje dan ook als een held ontvangen. De toespraak die de voormalig minister van Binnenlandse Zaken in Oberwölz geeft, valt goed bij Franz Miedl.

"Ik geloof dat Kickl weer in de regering komt", zegt hij. "Hij is tenminste niet zo achterbaks als die andere politici." De 73-jarige Miedl is er zelfs zeker van dat de in opspraak geraakte Strache nog terugkeert. Hij ziet de uitspraken van Strache in de Ibiza-video gewoon als dronkenmanspraat.

Hermine Bös stemt ÖVP en vertelt in Wenen dat Oostenrijkers hondstrouw zijn. Ze zijn volgens haar wel eerst even geschokt door alle affaires, maar "uiteindelijk kiezen ze altijd weer hun eigen partij". Bös is er dan ook van overtuigd dat oud-kanselier Kurz gewoon weer in regering komt na de verkiezingen. "Kurz is in de politiek goed op zijn plek." Ze ziet de ÖVP alleen niet meer met de FPÖ samengaan in een coalitie: "daar geloof ik gewoon niet meer in."

Veel FPÖ'ers zijn meer bezig met de vraag waarom Ibiza-gate uitlekte dan met de inhoud van de video. Georg Pranckh (67) noemt het Ibiza-schandaal een ernstige zaak. "Het was echt erg wat er is gezegd", maar Pranck denkt wel dat de video met een bepaald doel is uitgelekt: om de FPÖ zwart te maken.

Ook zegt hij dat andere politieke partijen net zo goed de regels overtreden. "Politiek is helaas in het algemeen een smerige zaak. Het spijt me dat te zeggen."

Voor Barbara Zierhofer is Herbert Kickl de enige die tot nu toe iets voor de veiligheid in Oostenrijk heeft gedaan. Dat is voor haar het belangrijkste thema. Haar dochter doet een opleiding in de grote stad en voelt zich daar onveilig. Vooral door het toegenomen aantal asielzoekers. zegt Zierhofer.

"Ik ben bang dat mijn dochter verkracht wordt en ook een 'incident' wordt." Over haar ontmoeting met Kickl is ze enthousiast. "Hij is de beste voor Oostenrijk."

Uitgelekte video

In mei dit jaar viel in Oostenrijk de regering van de christendemocratische ÖVP en de rechts-populistische FPÖ. De oorzaak was een uitgelekte video waarin toenmalig FPÖ-partijvoorzitter Heinz-Christian Strache bereid blijkt overheidsprojecten te gunnen aan een vrouw, die zich voordoet als een nicht van een rijke Russische oligarch.

De vrouw zou in ruil daarvoor de grootste krant van Oostenrijk moeten kopen en daarmee de FPÖ aan een verkiezingswinst helpen. Strache stapt in de nasleep van onthulling op als vicekanselier en als partijvoorzitter. Een dag later viel de regering-Kurz.

Een zomer vol schandalen

Zes dagen na de zogeheten Ibiza-gate blijkt een medewerker van voormalig bondskanselier Kurz (ÖVP) in alle haast onder een valse naam harde schijven vernietigd te laten hebben: de Shredder-affaire.

In de afgelopen weken kwamen ook nog de verkiezingsuitgaven van de Oostenrijkse partijen in het nieuws. Volgens onderzoek van het tijdschrift FALTER overschrijdt de partij van Kurz het wettelijk toegestane verkiezingsbudget met bijna twee miljoen euro. Deze overschrijding en de donaties die de partij kreeg, werden vervolgens verhuld met een dubbele boekhouding: de Spendenaffäre. Ondanks deze woelige zomer staat de ÖVP in de peilingen op winst en blijft het verlies van de FPÖ beperkt.

Bekijk hieronder de reportage van correspondent Wouter Zwart over de aanstaande verkiezingen in Oostenrijk: