Wetenschap kan tomatenplant van verdrinkingsdood redden - en misoogsten beperken

Als een aardappelveld onder water komt te staan, is de oogst binnen 24 uur verwoest. Maar niet alle planten verdrinken zo makkelijk: sommige weten hoe ze in een 'survivalmodus' moeten gaan en overleven. Wetenschappers aan de Universiteit Utrecht hebben ontdekt hoe dat werkt, en met die kennis kan mogelijk een overstromingsschade van honderden miljoenen worden voorkomen.

Op het moment dat planten onder water staan, hoopt het stofje ethyleen zich op. "Daardoor kan de plant zien dat hij gaat verdrinken", zegt hoofdonderzoeker Sjon Hartman. "Sommige planten ondernemen dan actie, zoals de zandraket. Die stoppen allerlei processen en houden als het ware hun adem in."

Hoe dat precies werkt, laten Hartman en zijn collega's stapje voor stapje zien in een onderzoek dat vandaag is gepubliceerd door het wetenschappelijke tijdschrift Nature Communications. Een doorbraak, zegt Hartman. Want zo kun je zien waarom andere planten, zoals de aardappel en de tomaat, dat niet kunnen. En er vervolgens voor zorgen dat ze dat wél kunnen.

Survivalmodus

"Een plant die wel in survivalmodus kan is bijvoorbeeld een wild familielid van de tomaat, de bitterzoet. Maar de moderne tomaat kan z'n adem niet inhouden. Stel dat je die twee naast elkaar zou zetten en ze laat verdrinken, dan kun je precies zien bij welk stapje de moderne tomaat het opgeeft."

Als je weet door welk stapje de wildere tomaat overleeft en de moderne tomaat sterft, zegt Hartman, dan zou je een nieuwe tomaat kunnen creëren die geschikt is om op grote schaal te telen én die z'n adem kan inhouden.

Enorme schade

"Je zou de plant kunnen aanpassen met moderne genetische technologie, maar dat is verboden in Nederland", zegt de bioloog. "Je zou ook een kruising kunnen maken van een tomaat die wel in survivalmodus kan en een die dat niet kan."

Mocht dat lukken, dan zou de enorme overstromingsschade beperkt kunnen blijven. Uit cijfers van de FAO, de voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties, blijkt dat overstromingen tussen 2005 en 2015 voor 19 miljard dollar aan schade hebben veroorzaakt.

Die schade is vooral groot in ontwikkelingslanden. En door klimaatverandering gebeurt het steeds vaker. Door het nieuwe onderzoek, zegt Hartman, kan een deel van die schade worden voorkomen.