NOS Nieuws

Mishandeling en vernedering in Virunga-park: 'EU financiert geweld'

  • Bram Vermeulen

    correspondent Zuid-Afrika

  • Bram Vermeulen

    correspondent Zuid-Afrika

Het Virunga-park in Oost-Congo is het oudste natuurpark van Afrika, in 1925 gecreëerd door de Belgische kolonisator om de unieke gorilla-populatie en andere flora en fauna te beschermen. Het park is vaak verfilmd vanwege de heroïsche strijd die de parkwachten met gevaar voor eigen leven leveren tegen stropers en gewapende milities, om gorilla's te beschermen tegen uitsterving. In een Netflix-documentaire is te zien hoe parkwachten machteloos staan als M23-rebellen in 2012 het park binnenvallen; in 2014 raakt de parkdirecteur, de Belgische prins Emmanuel de Merode, zelf zwaargewond bij een beschieting.

Maar is ook een andere kant van dit verhaal. Uit onderzoek van de Conflict Research Group van de Universiteit van Gent, de Duitse krant Die Tageszeitung en de NOS blijkt dat de naar schatting 700 tot 800 parkwachten zich schuldig maken aan talloze mensenrechtenschendingen. De NOS sprak met dorpelingen die vertellen over fysieke mishandeling en vernedering door parkwachten.

Correspondent Bram Vermeulen tekende deze verhalen op aan de randen van het park:

'De commandant zei: de dieren, planten en bomen zijn meer waard dan jij'

"Ik ging hout zoeken in het park toen ik de parkwachten tegenkwam. Ze hebben me meegenomen. Ze hebben de kleren van mijn lijf gerukt en me geslagen", vertelt Esperance Kabekatyo uit het dorp Mugunga, aan de zuidrand van het park. "Ze zeiden dat ik minder waard was dan de bomen. De parkwachten behandelen hun dieren beter dan ons, de mensen."

Een oude man vertelt: "Ik ben naar het park gegaan. Net aan de rand ben ik in handen gevallen van de parkwachten. Ze vroegen: ouwe, wat kom je hier doen. Ik heb gezegd dat ik hout zocht en geen andere middelen om aan geld te komen, omdat ik oud ben. Ze begonnen me te slaan, op mijn scheenbeen. Een andere parkwacht sloeg me met een stok tegen mijn hoofd, weer een andere sloeg me op mijn benen. Ik heb ze gezegd: je zou mijn zoon kunnen zijn. Waarom slaan jullie me zo?"

Doden

De beschuldigingen gaan verder. Bij een demonstratie tegen het repressieve beleid van het Virunga-park in het dorp Vitshumbi vielen op 28 november 2018 twee doden. Onderzoeker Chrispin Mvano laat foto's zien van de kruizen op hun graven. Het protest was georganiseerd door schoolgaande jeugd, waar ook vissers en ouderen zich bij hadden aangesloten. De demonstranten waren volgens Mvano en de dorpelingen ongewapend.

De woordvoerder van het park bestrijdt deze lezing. Volgens hem werd een wachtpost van de parkwachten aangevallen door rebellen van de Mai Mai, die het vuur openden. "Dit is een goed voorbeeld van de risico's waar de Virunga-parkwachten dagelijks mee te maken hebben."

De zegsman ontkent tevens betrokkenheid bij de andere incidenten. "Wij nemen alle beschuldigingen van ongepast gedrag serieus en stellen waar nodig grondig onderzoek in. Zoals u weet nemen de parkwachten van Virunga dagelijks dodelijke risico's en moeten zij opereren in een complexe en uitdagende omgeving."

Unesco-status en EU-geld

Het Virunga-Park begon als een klein park, maar is inmiddels groter dan de provincies Noord-en Zuid-Holland bij elkaar. Het park is een staat binnen de staat geworden. Terwijl de NOS beelden probeerde te filmen op de openbare weg die langs het park loopt, patrouilleerden de parkwachten en verbood een officier om zelfs in de richting van het park te filmen.

Het park is werelderfgoed van Unesco en leunt zwaar op geld van de Europese Unie. Sinds 1988 stak de EU 30 miljoen euro in Virunga. De Amerikaanse miljardair Warren Buffet doneerde nog eens 150 miljoen dollar, voor een energieproject dat beloofde aan 100.000 mensen werk te verschaffen. De EU stelde in 2018 nog eens 20 miljoen euro ter beschikking voor natuurbehoud in Oost-Congo, waarvan een groot deel is bestemd voor de Virunga-stichting.

Volgens onderzoeker Chrispin Mvano "financiert de EU daarmee geweld". "De parkwachten zouden dieren moeten beschermen, maar zijn een instrument van onderdrukking geworden. De enige oplossing kan zijn dat er samenwerking komt die zowel de dieren beschermt, als de lokale gemeenschap."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl