Schedel van vroege mensachtige 'verandert kijk op evolutie'

In Ethiopië is een vrijwel complete schedel van een vroege mensachtige gevonden. Het fossiel van de soort Australopithecus anamensis, MRD gedoopt, is gedateerd op 3,8 miljoen jaar oud en verandert mogelijk de kijk op de evolutie van de mens.

De wetenschap ging ervan uit dat Australopithecus anamensis in de loop van de tijd veranderde in Australopithecus afarensis, vooral bekend van het skelet Lucy (3,2 miljoen jaar oud). Lucy werd in 1974 op zo'n 60 kilometer van MRD gevonden. Wat de MRD-onderzoekers nu stellen, is dat beide soorten zeker 100.000 jaar naast elkaar hebben geleefd.

Een van de onderzoekers noemt de vondst echt een gamechanger:

Hun bewijs is een schedelfragment van 3,9 miljoen jaar oud dat in 1980 werd gevonden, waarvan de afkomst niet duidelijk was. Dankzij de vrijwel complete MRD-schedel konden ze vaststellen dat het fragment van afarensis moet zijn en niet van anamensis en dat beide soorten dus tegelijk voorkwamen.

"Dit zet ons begrip van de vroege menselijke evolutie volledig op zijn kop", zegt hoofdonderzoeker Yohannes Haile-Selassie. Het gangbare beeld is dat de ene soort verdwijnt terwijl de ander opkomt. "We weten nu dat onze evolutie niet zo lineair van de ene naar de andere soort verliep."

Niet alle wetenschappers zijn overtuigd. Ze wijzen er onder meer bij Nature op dat het een veel te verregaande conclusie is op basis van slechts twee fossielen.

De nieuwe schedel heeft uiterlijke kenmerken van mensachtigen als Lucy, maar ook van de vroegste menselijke voorouders van zo'n 6 miljoen jaar oud. "Daar zat tot nu toe een groot gat tussen", zegt co-auteur van de studie Stephanie Melillo. "Maar MRD linkt de morfologische ruimte tussen die twee groepen."

Niet eerder werd zo'n complete schedel gevonden van een mensachtige van ouder dan 3 miljoen jaar, zeggen de onderzoekers. Paleo-antropoloog Haile-Selassie noemt het "de ontdekking van mijn leven".

Hij beschrijft dat hij veldwerk deed in Ethiopië, waar een lokale medewerker een kaak had gevonden. Vlakbij zag Haile-Selassie een ronde steen liggen, die de rest van de schedel bleek te zijn. "Ik kon het eerst niet geloven. Het was een eureka-moment en mijn droom werd werkelijkheid."

Tot nu toe waren alleen delen van de kaak van anamensis en tanden gevonden. Een schedel is belangrijk om te achterhalen wat de soort at, hoe groot de hersenen waren en hoe het gezicht eruitzag.