'Anti-Babis-app' vertelt Tsjechen of ze boodschappen kopen bij de premier

• Luuk von Burg

  redacteur Bureau Berlijn

Hij is al 236.000 keer gedownload, de app Bez Andreje, 'zonder Andrej'. Met de app kunnen gebruikers in Tsjechische supermarkten producten scannen en zien of ze van de Agrofert Group komen, het bedrijvenimperium van premier Andrej Babis. Volgens de Europese Unie trekt Babis daar achter de schermen nog steeds aan de touwtjes. "Het is toch erg dat iemand die zoveel belangen heeft bij zijn bedrijf, de regels mag bepalen", zegt bedenker Martin Vytrhlík.

Correspondent Judith van de Hulsbeek liep met hem door de supermarkt:

De app is een van de manieren waarop Tsjechen hun onvrede met de huidige regering laten zien. Al twee maanden gaan ze de straat op om zijn aftreden te eisen; vandaag demonstreerden alleen al in Praag naar schatting 250.000 mensen.

De protesten begonnen toen Babis van de ene op de andere dag een vertrouweling aanstelde als nieuwe minister van justitie. Dit gebeurde een dag nadat was aangekondigd dat de politie een strafrechtelijk onderzoek wil starten naar onterecht toegekende EU-subsidies aan Agrofert - waar Babis dus aan het hoofd staat.

Rood hoofd, groen hoofd

"In de supermarkt kan je eigenlijk niet om hem heen", zegt app-bedenker Martin terwijl hij een brood uit de schappen pakt en scant. Hij legt uit: "Het is simpel. Verschijnt er een rood Babis-hoofd op je scherm, dan komt het product van Agrofert. Kleurt het hoofd groen, dan niet."

Volgens Vytrhlík is in sommige supermarkten meer dan 10 procent van de producten van Agrofert. "Vooral brood, vlees, worst. Dit hele rek hier is sowieso van hem."

Onder de Agrofert Group vallen honderden bedrijven en tienduizenden werknemers in Tsjechië en Slowakije, vooral in de landbouw. Daarnaast zijn de twee grootste kranten, een tv-station, een radiozender en farmaciefabrieken ook onderdeel van Agrofert. In 2014 werd Babis minister van Financiën en sindsdien heeft Agrofert 230 miljoen euro aan EU-subsidies binnengehaald.

"Hij is de eigenaar van zoveel bedrijven en zit ook nog eens in de regering", verzucht Vytrhlík. "Het is een groot probleem, omdat hij vanuit de regering invloed kan uitoefenen op wie de Europese subsidies ontvangt. En hij kan bijvoorbeeld de belastingen veranderen, zodat het een groot voordeel kan opleveren voor al zijn firma's. Ik wil de mensen daar bewust van maken."

Vytrhlík maakte de app in 2016 in eerste instantie voor zijn eigen vrienden, maar binnen een dag hadden al tienduizend mensen de app gedownload. Sindsdien is hij alleen maar populairder geworden. "Ik heb veel aandacht gehad van de media. Vooral positief, maar ook wel bedreigingen. Er werd gezegd dat ik betaald zou worden door politieke tegenstanders van Babis. Was dat maar zo", zegt hij gniffelend.

Alle protesten lijken Babis' populariteit vooralsnog niet te raken. Zijn partij won bij de Europese verkiezingen ruim en ook in de peilingen staat hij bovenaan. Zijn aanhangers zien hem als man van het volk, een succesvolle zakenman, die ook Tsjechië kan runnen als een bedrijf.

Vytrhlík denkt ook dat de demonstratie van vandaag niet veel uithaalt. "Babis gaat niet aftreden en heeft nog steeds veel steun, maar ik hoop wel dat het een kantelmoment is. En misschien dat mijn app een klein deukje kan geven in dat aura van onoverwinnelijkheid, in zijn gevoel dat alle mensen van hem houden."