Gemeenten willen duizenden staatlozen helpen
De gemeenten Amsterdam, Utrecht en Den Haag gaan inwoners zonder nationaliteit helpen om te worden erkend als 'staatloos'. Ze doen dat omdat het kabinet volgens de gemeenten niet opschiet met een wet waarmee mensen kunnen aantonen dat ze door geen enkel land als burger worden erkend en dus staatloos zijn, melden Trouw en het KRO-NCRV-programma Reporter Radio.
Uit cijfers die Trouw bij het CBS heeft opgevraagd blijkt dat begin dit jaar 12.869 mensen in Nederland officieel erkend waren als staatloos. Zij hebben op grond daarvan allerlei rechten en kunnen na drie jaar de Nederlandse nationaliteit krijgen. Van 42.752 inwoners is de nationaliteit onbekend.
Doordat ze dat in de praktijk echter nauwelijks kunnen bewijzen, verblijven ze in feite rechteloos in Nederland. Ze kunnen hier bijvoorbeeld niet werken, niet studeren, geen bankrekening openen en niet naar het buitenland reizen. Ze kunnen ook niet emigreren, omdat alle landen hen terugsturen.
Kafka
Het Amsterdamse raadslid Don Ceder van de ChristenUnie spreekt van een "kafkaëske situatie". "Om van de status 'nationaliteit onbekend' af te komen moeten mensen eerst zelf aantonen dat ze geen nationaliteit hebben van een ander land. Maar dat kunnen velen niet, want toon maar eens aan dat geen enkel land op aarde jou erkent. In sommige gevallen bestaat het land van herkomst zelfs niet meer."
Op basis van internationale verdragen moet Nederland staatlozen beschermen, maar Nederland voert deze verdragen nu niet uit, zegt Luke Korlaar van de VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR in Reporter Radio. Hij vindt dat Nederland daarmee de mensenrechten schendt.
Duidelijkheid ontbreekt
Gemeenten kunnen mensen in de basisadministratie opnemen als staatloos, maar in de praktijk gebeurt dit niet vaak, omdat de procedures ervoor onduidelijk zijn. De gemeenteraad van Utrecht nam onlangs een motie aan waarin het college van burgemeesters en wethouders werd gevraagd te onderzoeken hoe de bestaande mogelijkheden om mensen als staatloos op te nemen maximaal kunnen worden benut. De Amsterdamse raad neemt binnenkort een vergelijkbare motie aan en Den Haag heeft ook maatregelen in voorbereiding.
Maar dat betekent nog niet dat het probleem in deze gemeenten kan worden opgelost. De Utrechtse wethouder Maarten van Ooijen van de ChristenUnie zegt dat het probleem is dat "we niet weten welke stappen we nu moeten zetten, omdat duidelijkheid vanuit Den Haag ontbreekt". Er zijn geen landelijke regels voor procedures waarmee bepaald wordt of mensen als staatloos kunnen worden aangemerkt.
In 2016 werd er wel een wetsvoorstel gepubliceerd, maar daar kwam veel kritiek op. De UNHCR vond het onvoldoende, omdat staatloosheid nog niet automatisch tot een verblijfsvergunning zou leiden. Sindsdien is er niets meer van het voorstel vernomen. Op Rijksoverheid.nl wordt slechts gemeld dat er gewerkt wordt aan een nieuw wetsvoorstel.
