Waarom Virginia Beach liever over de slachtoffers spreekt dan over de dader

• Annebelle de Bruijn

  redacteur Online

Wat weet jij over de man die in de Amerikaanse kustplaats Virginia Beach twaalf mensen heeft doodgeschoten? Waarschijnlijk niet zoveel. Vergelijk dat eens met wat je weet over de man die eind 2017 in Las Vegas een bloedbad aanrichtte door vanuit zijn hotelkamer het vuur te openen op een menigte. Grote kans dat je over hem meer weet.

En dat is niet zo vreemd. Een dag na de moord op twaalf mensen in Virginia Beach vrijdag maakten politie en stadsbestuur wel de namen, beroepen, woonplaatsen en foto's van de doden bekend, maar noemden ze de naam van de 40-jarige aanstichter van het bloedbad slechts één keer. Een bewuste keuze, liet de burgemeester van de kustplaats vandaag aan Amerikaanse media weten. "We willen ons juist richten op de slachtoffers."

Gisteravond kwamen mensen bijeen in een kerk in Virginia Beach om de slachtoffers te herdenken:

Het is niet de eerste keer dat autoriteiten deze keuze maken. "Deze aanpak zie je internationaal steeds vaker", zegt hoogleraar en terrorismedeskundige Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht. Ze wijst bijvoorbeeld op Nieuw-Zeeland, waar premier Adern zelfs een speciale oproep deed om de naam van de dader niet te vermelden.

"Noem de namen van degenen die we verloren zijn, niet de naam van de man die ze van ons afnam", zei ze vlak na het bloedbad. Haar doel? De schutter niet de roem geven waar hij naar zocht. De Graaf: "Berichtgeving over dit soort daden is niet alleen buitengewoon kwetsend voor slachtoffers en nabestaanden, maar het beeldmateriaal blijft ook nog eens eeuwig bestaan. Zo vergroot je de macht en slagkracht van een dader."

#NoNotoriety

In de Verenigde Staten roepen nabestaanden media al langer op om niet te veel aandacht te geven aan daders van aanslagen. #NoNotoriety heet de beweging die wil voorkomen dat mensen kopieergedrag gaan vertonen.

"Hier is écht wel iets voor te zeggen", vertelt De Graaf, die in haar vakgebied veel te maken heeft met terroristen en zogeheten lone wolves, mensen die grotendeels alleen opereren. "Je ziet vaak dat er bij dit soort daders al wel iets speelt als ze over een schietpartij of aanslag in de krant lezen. Vervolgens zuigen ze de informatie op en gebruiken ze het ter legitimatie voor hun eigen plannen of daden."

Dat dit soort na-aapgedrag bestaat, blijkt uit wetenschappelijk onderzoek. In 2015 ontdekten onderzoekers dat in de VS na een opvallend bloedbad een periode van 12 tot 14 dagen volgt, waarin de kans op nog een drama iets verhoogd is.

"Mensen zijn eigenlijk nooit alleen", vervolgt De Graaf. Ook lone wolves zoeken een groep om bij te horen en die vinden ze in daders van andere aanslagen of schietpartijen." Ze ziet dat deze discussie in Nederland vooralsnog nauwelijks gevoerd wordt. "Maar hier hebben we gelukkig nog nooit te maken gehad met een aanslag of schietpartij waarbij zoveel doden vielen als in Christchurch of Virginia Beach."