Adil al-Kalbani op een foto uit 2009
NOS Nieuws

'Opmerkelijk' dat Saudische imam 'fobie' voor vrouwen aan de kaak stelt

  • Paulus Houthuijs

    redacteur Online

  • Paulus Houthuijs

    redacteur Online

Een invloedrijke geestelijke in Saudi-Arabië heeft felle kritiek op de scheiding tussen mannen en vrouwen in moskeeën. Imam Adil al-Kalbani zei op staatstelevisie dat het "een soort fobie tegenover vrouwen" is.

De voormalige imam van de grote moskee in Mekka zei ook dat de scheiding tussen man en vrouw geen islamitische traditie is. "We zijn paranoïde geworden (...) in de moskee zijn vrouwen volledig geïsoleerd. Ze kunnen de mannen niet zien of horen, alleen door een microfoon."

De uitspraken zijn een breuk met de religieuze normen in Saudi-Arabië van de afgelopen decennia. "Dit is opmerkelijk", zegt arabist Laila al-Zwaini. Zeker omdat Adil al-Kalbani in 2015 vanwege omstreden uitspraken op het laatste moment zijn bezoek aan een Groningse moskee moest afblazen.

'Op aansturen van de kroonprins'

Het is volgens de arabist geen toeval dat de toespraak van Adil al-Kalbani, die op Twitter 7 miljoen volgers heeft, aansluit bij de hervormingsplannen van kroonprins Mohammad bin Salman. "Het is precies wat de kroonprins ook zegt: we zijn sinds de aanslag op de grote moskee in Mekka in 1979 veel te sterk de orthodoxe kant opgegaan. De islamgeleerde zegt het ongetwijfeld op aansturen van de kroonprins."

De 33-jarige kroonprins van het streng religieuze land probeert het imago van Saudi-Arabië te moderniseren. Critici plaatsen grote vraagtekens bij de oprechtheid van deze koerswijziging. Vrouwen mogen tegenwoordig bijvoorbeeld autorijden, maar de meeste vrouwelijke activisten die daarvoor actievoerden, zitten in de gevangenis.

Gescheiden eten

Segregatie is nog altijd de dagelijkse realiteit. In restaurants zitten vrouwen en mannen gescheiden van elkaar, tenzij het gaat om een gezin. Volgens Al-Zwaini is het goed dat een imam in ieder geval de scheiding in de moskee aan de kaak stelt. Ze hoopt dat het leidt tot een publieke discussie tussen de religieuze geleerden.

"Maar ik denk niet dat er automatisch meer vrijheid van godsdienst komt. Iedere stap naar meer vrijheid of niet is in handen van de kroonprins."

Journalist Sinan Can heeft Adil al-Kalbani vorig jaar geïnterviewd. De Nederlander was toen in het land voor een documentairereeks over de hervormingen. In Saudi-Arabië staat de voormalige imam van de grote moskee in Mekka bekend als gematigd. Hij erkende bijvoorbeeld dat het salafisme een bron was voor het gedachtegoed van terreurorganisatie Islamitische Staat.

"Maar ik vond hem zelf niet zo gematigd", zegt Can.

Hij heeft lelijke dingen gezegd over soefi's toen de camera uitstond.

Sinan Can

Can volgt het soefisme, een gematigde stroming binnen de islam. Dat boterde niet goed met de voor westerse begrippen nog altijd orthodoxe opvattingen van Adil al-Kalbani. "Hij heeft lelijke dingen gezegd over soefi's toen de camera uitstond. Dat ze het geloof vertroebelen en dat hij zich afvraagt of ze wel moslims zijn. Hij stond niet open voor diversiteit binnen de islam."

Alles door elkaar

Ook volgens de programmamaker is de geestelijke een spreekbuis van het koninkrijk. Hij hoopt dat het geen pr-stunt is, maar verwacht tegelijkertijd ook niet dat er "echte" gelijkwaardigheid komt voor mannen en vrouwen - en de verschillende stromingen - in Saudi-Arabië. Terwijl hij dat wel ervaren heeft bij de Kaäba in Mekka.

"Wat ik mooi vond is dat mannen en vrouwen daar door elkaar lopen. Arm, rijk, man, vrouw: allemaal zeven keer om de Kaäba. Waarom kan dat niet altijd in de moskee?" Het antwoord ligt volgens Can in de orthodoxe islam, het wahabisme en salafisme, die in Saudi-Arabië de staatsreligie zijn. "Het wahabisme is in de kern niet progressief."

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl