Monument voor bekendste criticus van gaswinning in Groningen
De Drentse geograaf en voormalig Statenlid van de PvdA Meent van der Sluijs heeft een monument gekregen langs de A7 bij Westerbroek, omdat hij een van de eersten was die waarschuwden voor de nadelige gevolgen van de gaswinning in Groningen.
De weduwe van de in 2000 overleden Van der Sluijs was bij de onthulling van het monument. Het eerbetoon kwam tot stand dankzij een inzameling onder Groningers en werd gerealiseerd met onder meer financiële steun van gaswinningsbedrijf NAM.
De onthulling was niet toevallig vandaag. Het is op de kop af 60 jaar geleden dat het Groningse gasveld werd ontdekt:
Van der Sluijs was samen met de boeren Ceus Wolthuis en Jan van der Baan degene die al in 1989 de actiegroep Willem Beton oprichtte. Het drietal maakte zich grote zorgen over de gaswinning.
Willem Beton is de bijnaam van Willem Meiborg, een ingenieur die in 1963 waarschuwde voor bodemdaling door de gaswinning. Dat deed hij in het toenmalige Nieuwsblad van het Noorden, vier jaar na de ontdekking van het grootste aardgasveld onder land ter wereld.
Een citaat van Meiborg uit die krant: "Wij moeten denken aan een bodemdaling na gaswinning. Nog is er geen gas in huis of in de kranten staat al hoe groot de winsten voor de staat (Holland!) en voor de oliemaatschappijen zullen zijn. Belangrijke bedragen zullen gereserveerd moeten worden voor allerlei te duchten calamiteiten, zoals bijvoorbeeld in de toekomst te verwachten bodemdalingen. Door gewelfwerking zullen schuifspanningen in het steenmateriaal ontstaan."
Pas in 1971 erkende ook gaswinningsbedrijf NAM dat de bodem daalde door gaswinning. Maar over aardbevingen zoals die nu plaatsvinden, werd toen nog niet gesproken.
Geen natuurlijke oorzaak
Dat kwam pas na een aantal aardbevingen halverwege de jaren 80. Op Tweede Kerstdag 1986 was er een aardbeving in het Drentse Eleveld en een jaar later in Assen.
Van der Sluis had veel interesse in de ondergrond. Het viel hem op dat er vaker bodembewegingen waren, maar door deze bevingen werd hij echt gealarmeerd.
Hij probeerde bij herhaling verantwoordelijke bestuurders, de seismologen van het KNMI en de NAM ervan te overtuigen dat de bevingen geen natuurlijke oorzaak hadden. Pas in 1993, na het plaatsen van meer meetapparatuur in het gaswinningsgebied, werd dat erkend.
Geen aandacht meer voor 'roeptoeter'
Vooral met de moeizame strijd die hij voerde om zijn gelijk te krijgen, oogstte hij bewondering van de Groningers. Van der Sluis voelde zich weggezet, net als eerder Meiborg overkwam.
In een boek dat hij in eigen beheer uitbracht over de gaswinning schreef Van der Sluis dat dat doelbewust gebeurde door de NAM, maar ook door het ministerie van Economische Zaken en door de media.
In zijn voorwoord schreef hij over de oprichting van de Willem Beton Groep: "Het doel was om gezamenlijk sterker te staan tegenover de undergroundlobby (van olie- en gasmaatschappijen, overheden en aanverwante instellingen), maar ook zeker tegenover de media".
Hij beweerde zelfs dat het een journalist van een regionale krant verboden was om hem te interviewen. Tegenover de auteurs van het boek De gaskolonie (2017) bevestigde journalist Ab Drijver dat hij destijds inderdaad bij de hoofdredactie was geroepen. Drijver kreeg te horen dat hij niet langer aandacht mocht besteden aan de 'roeptoeterende' Van der Sluis.
Gaskraan veel verder open
Het monument is gemaakt door de Groninger kunstenaar Karel Buskes. Het werd onthuld door Jeroen Dijsselbloem, voorzitter van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. Die concludeerde dat tot 2013 de veiligheid in Groningen geen thema was bij de gaswinning en dat onderzoeksinstituten, de NAM en de politiek beter hadden moeten luisteren naar de waarschuwingen van mensen als Meent van der Sluis.
In dat licht is het pikant dat Dijsselbloem de onthulling verrichtte. Tot woede van veel Groningers werd in 2013, na de beving in Huizinge en na een alarmerend advies van het Staatstoezicht op de Mijnen, de gaskraan eerst juist veel verder open gezet. Dijsselbloem was toen minister van Financiën.
