Roundup blijft molensteen om nek van chemiereus Bayer
Het was de hele dag onrustig voor de deuren van het complex waar de Duitse chemiegigant Bayer vandaag zijn aandeelhoudersbijeenkomst hield. Activisten waren niet blij met de bestrijdingsmiddelen die Bayer maakt. Maar de grootste problemen voor het bedrijf stonden niet buiten voor de deuren, maar zaten binnen.
Verschillende aandeelhouders van het bedrijf zijn boos over de aankoop van het Amerikaanse Monsanto, vorig jaar. Tientallen van hen hadden spreektijd aangevraagd. Het waren niet alleen kleine particuliere beleggers, maar ook grote institutionele investeerders. Ze dreigen hun steun aan de raad van bestuur en de raad van commissarissen in te trekken. Afgelopen week kreeg ook ING zo'n gele kaart van zijn aandeelhouders.
Aan het eind van de avond bleek dat inderdaad een meerderheid van 55,5 procent geen vertrouwen heeft in de Bayer-top. Een symbolische klap voor de bestuurders, die vorig jaar nog op de steun van 97 procent van de aandeelhouders kon rekenen.
Monsanto is producent van het omstreden onkruidbestrijdingsmiddel Roundup. Volgens tegenstanders is het middel kankerverwekkend. Het aandeel van Bayer is mede hierdoor de afgelopen 10 maanden met zo'n 40 procent gedaald. Daardoor is zo'n 30 miljard euro van de marktwaarde verdampt en dat leidt ertoe dat aandeelhouders vrezen dat de aankoop van Monsanto een kat in de zak is.
Tientallen miljoenen aan schadevergoedingen
In de Verenigde Staten hebben inmiddels meer dan 13.000 gebruikers klachten ingediend en lopen er verschillende rechtszaken van mensen die zeggen ziek te zijn geworden van Roundup.
Twee slachtoffers hebben de rechtszaak al gewonnen en in beide gevallen moet Bayer zo'n 80 miljoen dollar aan schadevergoeding betalen. Of het bedrijf die gaat betalen, zal blijken na het aangekondigde hoger beroep.
Het is allemaal te doen om het ingrediënt glyfosaat. Het middel zou kanker veroorzaken en dodelijk zijn voor insecten en vogels. Het IARC, een organisatie verbonden aan de Wereldgezondheidsorganisatie, concludeerde in 2015 dat de stof waarschijnlijk kankerverwekkend is.
Bestverkochte middel
Toch is glyfosaat wereldwijd nog altijd de bestverkochte onkruidverdelger. In de Verenigde Staten en Europa mag het middel gewoon worden gebruikt. Ook de verantwoordelijk instantie in Nederland, het College voor de toelating van gewasbeschermingsmiddelen en biociden (Ctgb) meldt dat het middel ongevaarlijk is. "Ze zijn veilig voor mens, dier en milieu als ze volgens het gebruiksvoorschrift worden gebruikt."
In 2017 besloot de Europese Commissie dat het middel de komende vijf jaar nog gebruikt mag worden. De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) en het Europees Agentschap voor chemische stoffen (ECHA) concludeerden namelijk na onderzoek dat het middel niet kankerverwekkend is.
Akkerbouw
Glyfosaat mag in Nederland ook worden gebruikt door particulieren en de onkruidverdelger is gewoon bij tuincentra te koop. Toch zijn er in Nederland wel regels verbonden aan het gebruik van glyfosaat. Zo mag het middel niet worden gebruikt door bijvoorbeeld hoveniers, omdat het niet gespoten mag worden op tegels.
Boeren mogen het wel gebruiken, maar alleen als zij een licentie hebben. Voor veel agrariërs is het nu ondenkbaar om glyfosaat niet meer te gebruiken omdat het naar hun ervaring nog altijd het meest effectieve middel is tegen onkruid. "Als er een ander middel zou zijn dat even goed werkt, dan zou ik het zo doen. Maar dat is er niet", zegt akkerbouwer Joris Baecke.
Ook de Drentse aardappelteler Johan Emmens zou niet zonder kunnen:
Maar milieuorganisaties vinden dat het middel verboden moet worden. Ze vrezen niet alleen gezondheidsproblemen. Zij maken zich ook grote zorgen over het glyfosaat dat in het grondwater terechtkomt en daarmee leidt tot "grote ecologische gevolgen".
Greenpeace is dan ook blij dat de druk op Bayer toeneemt en dat ook aandeelhouders zich beginnen te roeren. "Dit middel heeft grote gevolgen voor de natuur. Het is dan ook goed dat beleggers steeds meer inzien dat dit een risicovolle belegging is", zegt Herman van Bekkem van Greenpeace.
Chemiereus Bayer en ook overheden weten de zorgen bij mensen maar niet weg te nemen. Het is dan ook de vraag wat er met Roundup gaat gebeuren. Experts schatten in dat Bayer mogelijk 5 miljard kwijt zal zijn aan de rechtszaken en schikkingen in de VS. Hoewel Bayer-topman Werner Baumann hier met argusogen naar kijkt, lijkt het er niet op dat het winstgevende middel binnenkort al van de markt zal verdwijnen.