Gasproject Nordstream 2 blijft een geopolitieke splijtzwam
Op de bodem van een metersdiepe put steken twee gigantische buizen uit de grond. "Dat zijn ze, hier komen de pijpleidingen aan land", glundert Jörg Müller. Zijn bouwhelm en veiligheidshesje verraden zijn motivatie. 'Nordstream 2' staat er in grote letters op. "Het Russische gas komt hier straks vanuit de Oostzee aan en gaat via een westelijke en een zuidelijke route verder Europa in."
Niet iedereen is zo enthousiast als Jörg Müller. Het Nordstream 2-project is een geopolitieke splijtzwam. Duitsland noemt de import van Russisch gas een economische noodzaak om de afstoot van kolen- en kernenergie te kunnen opvangen. Ook Nederland steunt het project. Maar veel andere Europese lidstaten vrezen juist een veiligheidsprobleem.
"We maken onszelf veel te afhankelijk van Rusland", meent de Duitse Europarlementariër Manfred Weber. De voorzitter van de Europese Christendemocraten heeft op het punt van Nordstream 2 felle kritiek op zijn eigen regering in Berlijn. "Economische motieven spelen hier geen rol. Dit is een puur politieke kwestie. Dat de Duitse oud-bondskanselier Gerhard Schröder voorzitter is van het bestuur van Nordstream, zegt al genoeg. Europa kan zijn gasinkopen beter uitspreiden over verschillende leveranciers. Je moet jezelf niet afhankelijk maken van Moskou."
Correspondent Judith van de Hulsbeek ging naar Lubmin, waar de Nordstream 2 het Europese vasteland bereikt:
Nordstream 2 is eigendom van het Russische staatsgasbedrijf Gazprom, maar de aanleg wordt medegefinancierd door westerse bedrijven, waaronder het Brits-Nederlandse Shell. Jaarlijks zal er tot 55 miljard kubieke meter Russisch gas doorheen gaan stromen. Daar zit een duidelijke strategie achter.
Momenteel exporteert Gazprom al zo'n 170 miljard kubieke meter per jaar naar Europa. Maar driekwart daarvan stroomt via pijpleidingen door Polen en Oekraïne. Met dat laatste land is Moskou verwikkeld in een burgeroorlog (Oost-Oekraïne). In 2014 annexeerde het bovendien de Krim.
In deze slides legt NOS op 3 uit hoe het politieke spel rondom de gaspijplijn eruitziet:
NOS
NOS
NOS
NOS
NOS
NOS
NOS
Door de aanleg van de Nordstream 1 (2011 50 miljard kubieke meter per jaar) en Nordstream 2 ( 55 miljard kubieke meter per jaar) door de Oostzee, omzeilen de Russen Oekraïne en Polen. Daarmee hebben ze de gastransporten veel meer in eigen hand en ontnemen ze Kiev en Warschau bovendien miljarden aan doorvoerinkomsten.
Die twee hebben samen met andere bezorgde landen in Oost-Europa hun verontwaardiging geuit over de gang van zaken. Ze kunnen daarbij rekenen op de steun van de Amerikaanse president Trump, die er schande van spreekt dat Europa zich voor een Russisch karretje zou laten spannen. Washington dreigt zelfs met sancties tegen ondernemingen die in zee gaan met Nordstream.
Dat kan dus Shell zijn, maar bijvoorbeeld ook Boskalis en Allseas, twee Nederlandse offshorebedrijven die meehelpen bij de aanleg van de pijpleiding.
En er zijn meer Nederlandse belangen bij de komst van Nordstream 2. In het Groningse Slochteren gaat komende jaren de gaskraan langzaam dicht, waardoor ons land niet langer een exporteur van gas is, maar zal moeten importeren. We moeten realistisch zijn, vindt Müller: "Mede door het wegvallen van Gronings gas halveert de Europese productie de komende twintig jaar. Als Duitsland dan ook nog wil afstappen van kolen- en kernenergie, dan is gasimport het enige alternatief."
Donkere wolken
Müller benadrukt dat een groot deel van de leiding (1230 kilometer in totaal) al is gelegd, en dat de meeste landen op de route hun vergunning al hebben verleend. "Wie dit project nog wil tegenhouden, moet zich maar bij die regeringen melden; en dat lijkt me niet reëel."
Toch pakken zich deze week ineens donkere wolken samen boven Nordstream. Denemarken, wiens territoriale wateren de pijpleiding ook doorkruist, maakt zich zorgen over de mogelijke gevolgen voor het milieu. Voordat ze haar vergunning afgeeft, wil de Deense regering eerst een uitgebreid onderzoek naar een alternatieve route, wat de voltooiing van het project met jaren zou kunnen vertragen.
