Morgen naar de stembus? Dit is wat je moet weten over #PS19
Morgen mogen ruim 13 miljoen mensen naar de stembus om te kiezen voor de Provinciale Staten en het bestuur van de waterschappen.
Misschien vraag je je nog af waarom je eigenlijk zou moeten stemmen, op wie en waarvoor? Om je op weg te helpen staat hieronder wat praktische informatie. Ook zetten we de opvallendste, leukste, en belangrijkste verhalen die we eerder maakten over #PS19 op een rij.
Waar kiezen we voor op 20 maart?
Per provincie worden de Provinciale Statenleden gekozen. In totaal gaat het om 570 volksvertegenwoordigers. De provinciebesturen hebben een aantal belangrijke taken: ze gaan over ruimtelijke ontwikkeling (bijvoorbeeld waar wel en niet gebouwd mag worden), milieu, natuurbeheer, wegen en openbaar vervoer, regionale economie en cultuur.
Om die taken uit te voeren hebben de provincies miljarden euro's tot hun beschikking. Ook hebben ze samen zo'n 14 miljard aan spaargeld. Met je stem kies onder andere hoe dit geld besteed wordt.
Bekijk hier hoe je in je dagelijks leven te maken krijgt met de beslissingen van de provincie:
Als het goed is, heb je twee stempassen ontvangen. De een is voor de verkiezingen voor de Provinciale Staten, de andere is voor de waterschapsverkiezingen. Want ook voor de besturen van de 21 Nederlandse waterschappen wordt morgen gestemd. Je kent de waterschappen misschien vooral van de jaarlijkse waterschapsheffingen, die je via de gemeentelijke belastingen betaald.
De waterschappen nemen onder leiding van een dijkgraaf beslissingen over zaken als dijkonderhoud, schoon water en de aanleg van begroeiing bij oevers en slootkanten. Wat ze precies doen leggen we verder uit in dit artikel.
Wat zijn de belangrijkste thema's die spelen in de provincies?
De verkiezingen gaan over een regionaal bestuur, maar dat wil niet zeggen dat er ook alleen regionale onderwerpen spelen. De bouw van voldoende woningen is een onderwerp dat overal terugkomt. De uitbreiding van vliegvelden is alleen in een aantal provincies onderwerp van gesprek.
In bijvoorbeeld Gelderland is woningbouw een belangrijk thema. Het gaat dan ook over de huisvesting van arbeidsmigranten, waar een toenemende vraag naar is. Voldoende openbaar vervoer en geld voor cultuur is ook een thema, bijvoorbeeld in Zeeland. Klimaat is een terugkerend thema in de verkiezingsprogramma's van de partijen. Maar ondanks die enorme ambities, zijn maar weinig partijen enthousiast over nieuwe zonne- en windmolenparken op land.
In sommige provincies is een heel specifiek thema hét onderwerp van de verkiezingen. Bekijk het verhaal vanuit jouw provincie op deze speciale pagina.
Wat hebben de provinciale verkiezingen met de landelijke politiek te maken?
De Provinciale Staten hebben naast het besturen van de provincie nog een andere taak. Ze kiezen namelijk ook een nieuwe Eerste Kamer. Indirect stem je dus op ook voor de senaat. Wie de nieuwe senatoren worden, horen we op 27 mei. De Eerste Kamer moet wetsvoorstellen uit de Tweede Kamer goed- of afkeuren.
Volgens de peilingen raakt het kabinet van premier Rutte de meerderheid in de senaat kwijt. Nu bezetten de regeringspartijen daar 38 van de 75 zetels, net iets meer dan de helft. Zonder meerderheid in de Eerste Kamer is regeren een stuk lastiger en moeten ze vaker bij de oppositie aankloppen voor steun.
Bekijk ook onze video voor uitleg:
Nieuwsuur heeft van iedere landelijke partij een profiel gemaakt, die zijn te bekijken via dit YouTube-kanaal.
Overigens zijn veel regionale partijen niet blij met de aandacht die tijdens de provinciale statenverkiezing uitgaat naar de landelijke politiek. Veel landelijke partijen doen namelijk ook mee in de provincie, voor de partijen die alléén regionaal actief zijn, betekent dat minder aandacht. We schreven daar eerder dit artikel over.
Wie en hoeveel mensen gaan er stemmen?
De opkomst bij de verkiezingen voor Provinciale Staten is meestal laag. In 2015 was de opkomst 48 procent. Met 82 procent was de opkomst van de Tweede Kamerverkiezingen in 2017 stukken hoger.
Er zijn door het hele land allerlei initiatieven ondernomen om bepaalde groepen naar de stembus te krijgen. Speciaal voor jongeren werden op allerlei plaatsen speciale debatten georganiseerd met regionale politici. Kiezers met een niet-westerse achtergrond werden onder andere in moskeeën en buurthuizen geïnformeerd over de verkiezingen.
En dan nog dit:
Misschien heb je je stem al lang bepaald, maar mogelijk twijfel je nog. De online stemhulpen van Stemwijzer, Kieskompas, MijnStem en Kieswijzer kunnen je helpen. Voor de waterschappen kan je bij MijnStem terecht.
Het nieuwe provinciebestuur dat je kiest, komt straks te zitten in het provinciehuis. Maar weet jij eigenlijk hoe het provinciehuis van jouw provincie eruit ziet? Klik op de onderstaande foto en bekijk per provincie waar de Statenleden te vinden zijn.