Pro-Europese oppositie in Polen verenigt zich tegen regeringspartij

• Kees van Dam

  verslaggever

Zes Poolse oppositiepartijen hebben een pro-Europees verbond gesloten tegen de conservatief-nationalistische regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid). De partijen willen niet alleen gezamenlijk optrekken bij de Europese verkiezingen in mei, maar ook later in het jaar bij de parlements- en presidentsverkiezingen, meldt een Poolse tv-zender.

Het doel is Polen te verdedigen tegen "anti-Europese krachten, die de positie van het land binnen de Europese Unie verzwakken", vertelt Grzegorz Schetyna, leider van de belangrijkste oppositiepartij in Polen, het liberale Burgerplatform. Aan het nieuwe verbond doen ook de sociaaldemocratische SLD, de Poolse volkspartij PSL, de Groenen, de partij Nu en nóg een liberale partij, 'Nowoczesna', mee.

Spanning tussen Polen en Brussel

De absolute meerderheid die de PiS in 2015 behaalde, heeft volgens critici geleid tot een ruk naar rechts en een gespannen verhouding met de Europese Unie. Zo draaide het Europees Hof in november vorig jaar de omstreden gedwongen pensionering van Poolse rechters terug.

Die was volgens de regering nodig omdat er nog veel aanhangers van het oude communistische regime onder de oudere rechters waren. Maar critici zagen het vooral als een manier om niet-regeringsgezinde rechters te kunnen ontslaan.

Ook loopt er nog steeds een artikel 7-procedure van de EU tegen Polen. Daarin gaat het om allerlei Europese zorgen over de staat van de democratie. Die strafprocedure kan er uiteindelijk toe leiden dat het stemrecht van Polen in de verschillende Europese raden wordt afgenomen.

Aanslag op burgemeester

Vorige maand liepen de spanningen in Polen tussen voor- en tegenstanders van de regering op naar aanleiding van de dood van de populaire burgemeester van Gdansk, Pawel Adamowicz. Die werd tijdens een benefietactie voor de gezondheidszorg op het podium neergestoken. Hij overleed een dag later aan zijn verwondingen.

De PiS-partijleider Kaczynski sprak van een 'criminele aanslag'. Maar critici zagen in de aanslag een bewijs dat de verhoudingen in Polen zich verharden. Adamowicz stond bekend als pro-Europees. In diverse Poolse steden gingen mensen de straat op onder het motto 'Stop de haat'.

De partijen die zich hebben verenigd in het nieuwe verbond onder de naam Europese Coalitie, willen duidelijk maken dat er "een andere, verantwoorde politiek" mogelijk is, zegt een van de betrokken politici.