Bisschop Eijk raakt zijn zetel kwijt, want zijn kathedraal wordt verkocht

Bisschop Eijk van Utrecht raakt zijn kathedraal en daarmee zijn zetel kwijt. De belangrijkste kerk van het bisdom is nu nog de Catharijnekerk in het centrum van Utrecht, maar het bestuur van de binnenstadsparochie vindt het te duur om deze kerk aan te houden naast de andere binnenstadskerk: de Augustinus.

Hoogstwaarschijnlijk verkoopt het bestuur de Catharinakathedraal aan het naastgelegen Catharijneconvent, het museum voor religieuze kunst.

Voor het eerst

"Het is voor het eerst dat een bisschop zijn zetel kwijtraakt vanwege bezuinigingen, die op zich weer het gevolg zijn van het afnemende aantal kerkgangers", vertelt kerkhistoricus Peter Nissen.

Hij kent twee andere gevallen in de geschiedenis van katholiek Nederland: "In de zeventiende eeuw wisselde de bisschop van Roermond van kathedraal, omdat het oude gebouw te klein werd voor het groeiende aantal gelovigen."

En in 1968 maakte de bisschop van Breda een nieuwe kerk tot zijn zetel, omdat de oude in te slechte staat was en gesloopt moest worden.

Hevige reacties

Het afstoten van de monumentale kerk in Utrecht - die al sinds 1853 als kathedraal fungeert - heeft tot hevige reacties en een online petitie geleid. Ook is er 18 februari is een hoorzitting over de verkoop.

"De kritiek komt niet alleen van de parochianen en de pastoor, maar ook van sociale media. Daarom is het ook zo verbazingwekkend dat monseigneur Eijk zich tot nog toe niet heeft verzet. Dat zal zijn matige populariteit niet vergroten."

Hoogtijdagen

Voor een bisschop is de kathedraal zijn 'thuiskerk'. Hier draagt hij de mis op voor alle belangrijke dagen - zoals Pasen en Kerstmis. Daar vinden ook de wijdingen van de priesters en bisschoppen in het bisdom plaats.

Omdat het ook de thuiskerk van de aartsbisschop is, de hoogste katholieke geestelijke in ons land, wordt de kathedraal ook wel "het hart van katholiek Nederland" genoemd. De geschiedenis ervan gaat terug tot Sint-Willibrord, de Ierse monnik die het christendom in Nederland introduceerde.

Eijk mag besluiten om de kerk "aan de eredienst te onttrekken", al moet het Vaticaan daar ook bij betrokken worden. Wat dan zijn zetel wordt, is nog niet duidelijk.

Nissen weet dat een kerk in Apeldoorn een tijdje kandidaat is geweest. Die plaats valt binnen het bisdom, dat doorloopt tot in Flevoland, Overijssel en Gelderland.

"Maar een kerk op de Veluwe kan echt niet. Zeker niet als je bedenkt dat de zetel van de bisschop sinds de zevende eeuw, toen Willibrord daar zijn eerste kerk stichtte, in Utrecht was."

Gewelf ingestort

De verwachting is dat Eijk kiest voor de andere binnenstadskerk: de Augustinus. Eén probleempje: die wordt ingrijpend verbouwd. En dat gaat nog wel even duren: er loopt een onderzoek hóe dat moet gebeuren nadat een deel van een gewelf naar beneden was gekomen.

"Eijk kan besluiten tijdelijk een andere kerk tot zijn thuisbasis te maken. Dat gebeurde al wel eerder vanwege verbouwingen. Al ging het toen om de periode na 40-45, toen een enkele kathedraal door oorlogsgeweld was geschonden."

De bisschop wil niet reageren.