Economisch gouden jaren voorbij, zo staat de economie ervoor

• André Meinema

  Verslaggever economie

De economische gouden jaren van groei lijken voorbij. De wereldeconomie vertraagt. De handelsstromen verminderen. Er gaan minder vrachtschepen en containerschepen over en weer. De handelsconflicten eisen hun tol. Ze zorgen voor onzekerheid en minder handel, voor terughoudendheid bij consumenten en druk op prijzen.

De Duitse economie groeit volgens de Duitse regering dit jaar maar met 1 procent, minder dan de helft van wat een à twee jaar geleden nog werd neergezet.

De groeivertraging begon een half jaar geleden. De wereldeconomie bevond zich in de hete zomer van 2018 nog op zijn top, maar bij het invallen van de herfst stokte de groei.

Vrachtprijzen

Economisch wordt het minder, de vraag loopt terug, de onzekerheid groeit, en producenten en consumenten verliezen het vertrouwen. Vooraan in de keten nemen inkoopmanagers van bedrijven gas terug bij het inslaan van voorraden en onderdelen. De inkoopmanagersindex PMI zit nu nog maar nipt boven de 50, het omslagpunt tussen groei en krimp.

De eerste tekenen op de wereldmarkt zijn de vrachtprijzen. In de handel vertaalt de mindere groei zich al vroeg in lagere tarieven. De Baltic Dry Index is een soort kanarie in de kolenmijn. Die registreert de wereldhandel en goederenstromen aan de hand van de scheepstarieven op de 25 drukst bevaren en belangrijkste scheepsroutes: de grote vaart tussen Azië, Europa en de VS.

Gekeken wordt naar droge bulkgoederen, zoals graan, rijst, ijzererts en bouwgrondstoffen. In juli kostte een vracht nog gemiddeld 1775 dollar, inmiddels is dat gehalveerd naar 797 dollar. De vaart is eruit.

Hetzelfde geldt voor de containervaart. De Harpex-index, die elke week de containerprijzen registreert, weerspiegelt de stroom aan consumentengoederen van makers naar kopers. In een half jaar tijd is deze gedaald met 30 procent, van 680 dollar in juni naar 481 dollar nu.

Beurzen kregen het in het najaar ook in de gaten en begonnen aan de afdaling. Oplopende spanningen en confrontaties in de handel en het brexit-rumoer versterkten de afbrokkeling.

Het R-woord valt: recessie dreigt. Geen groei maar krimp en dat twee kwartalen op rij. De VS zou dit voorjaar op een recessie afstevenen, hoe lekker het nu deels ook nog loopt. Of het zo'n vaart loopt valt nog te bezien, maar de economie is door alle geopolitieke spanningen en ontregelende handelspolitiek kwetsbaar geworden. De Amerikaanse centrale bank heeft in elk geval besloten om tegen de verwachtingen in de rente voorlopig niet verder te verhogen.

Centrale bankiers lijken vooralsnog de recessiegeluiden te sussen. Zowel ECB-president Mario Draghi als DNB-president Klaas Knot vindt wel dat de risico's zijn toegenomen, maar is het te voorbarig om al te somber te zijn.

Tegenwind

Duitsland is een van de eerste landen die met cijfers komt over de economie. Het was en wordt minder. De Duitse economie, de grootste van Europa en een soort motor voor de rest, heeft in de laatste twee kwartalen flink gas teruggenomen. In 2018 groeide de Duitse economie met maar 1,5 procent, terwijl in oktober nog gerekend werd op 1,8 procent. In drie maanden tijd is het weer dus omgeslagen en raakt het bewolkt. Voor dit jaar is de verwachting daarom ook laag, nog maar een procentje groei schiet er over.

Weliswaar groeide de Duitse economie tien jaar op rij, de langste groeiperiode in meer dan 50 jaar, maar "de tegenwind steekt op, vooral uit de wereld om ons heen", vindt economieminister Peter Altmaier. "De steekwoorden zijn brexit, handelsconflicten en de internationale belastingpolitiek".

Ook Frankrijk schakelt terug. De 'gele hesjes' mogen dan al twee maanden zorgen voor onrust, ze zijn niet de schuld van de groeivertraging. De economie groeide in 2018 met 1,5 procent, iets minder dan eerder verwacht. Voor dit jaar is de Franse regering minder somber dan de Duitse. Er wordt gerekend op 1,7 procent groei.

Fier overeind

De groeiramingen gaan omlaag. Op zich geen drama, want groei is nog altijd groei, alleen wordt het dus minder. Het Centraal Planbureau (CPB) en De Nederlandsche Bank (DNB) hadden dat in december ook al aangegeven: de economie draait goed, maar het wordt minder uitbundig, het hoogtepunt is voorbij, zo werd gezegd.

Desondanks staan de Nederlandse groeicijfers vooralsnog fier overeind. Nederland groeit al vier jaar op rij harder dan het gemiddelde in de eurozone. Voor dit jaar rekent het CPB op 2,2 procent, DNB op 1,7 procent groei, aanzienlijk beter dus dan de oosterburen.

Of die cijfers reëel zijn is nog even afwachten, het CBS komt pas op 14 februari met de eerste ramingen.