Tekstschrijver en journalist Eli Asser (96) overleden

• Petra Steenhoff

  redacteur Online

Scenarioschrijver en journalist Eli Asser is gisteren op 96-jarige leeftijd overleden. Dat heeft zijn dochter Hella de Jonge bevestigd. Asser verwierf nationale roem met de komische tv-series 't Schaep met de 5 pooten en Citroentje met suiker.

Na een hartinfarct in 1986 legde hij zich toe op serieuzer werk, waarbij zijn Joodse achtergrond een belangrijke rol speelde.

Nutteloze notities

Asser haalde zijn eindexamen gymnasium tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vrij snel daarna dook hij onder. Na de bevrijding ging hij aan de slag als journalist voor het Haagsch Dagblad en het weekblad Vrij Nederland. Hij verzorgde onder meer de rubriek Nutteloze notities.

In 1953 beleefde hij bij de VARA zijn doorbraak als tekstschrijver met de komische radiostrip Mimoza, een naam die aanvankelijk de afkorting was van Misdaad en Moeilijke Zaken en een jaar later stond voor Ministerie van moeilijke zaken. De komische hoorspelserie werd uitgezonden op zaterdagavond als onderdeel van het programma VIEREN MAARR...!!

Voor de radio maakte hij daarna nog Het Huis is te klein, waarna hij overstapte naar de televisie. Daarvoor schreef hij onder andere Wild Nieuws West.

Kronanza

Eind jaren 50 ging Asser naar reclamebureau De la Mar, waar hij hoofd radio, film en televisie werd. Maar al snel keerde hij terug naar de publieke omroep met het radioprogramma Asser Koerier in 1962. Ook zat hij achter de Kronanza-ledenwerfspotjes voor de KRO, waarin scènes uit de Amerikaanse serie Bonanza werden nagesynchroniseerd door onder anderen Ko van Dijk en Ton Lutz.

Voor de AVRO schreef hij teksten voor de tv-programma's Kijk die Rijk en de Wally Show. Niet lang daarna volgde voor de KRO het populaire 't Schaep met de 5 pooten dat zich afspeelde in een Amsterdams buurtcafé waar de gasten commentaar leverden op de snel veranderende tijdgeest rond 1970. Hoofdrollen waren er voor Piet Römer, Leen Jongewaard en Adèle Bloemendaal. De serie won in 1970 de Gouden Televizierring.

Citroentje met Suiker, de opvolger van 't Schaep, kon het succes niet evenaren.

Liedjes

De series leverden ook een aantal succesvolle liedjes op, zoals 'We benne op de wereld om mekaar (om mekaar om mekaar om mekaar) te hellepe, niewaar?' en 'Het zal je kind maar wezen'. Ze werden door Asser geschreven en door Harry Bannink op muziek gezet.

Ook werkte Asser samen met Adèle Bloemendaal en Leen Jongewaard aan theatershows en maakte hij een musical van het klassieke toneelstuk Potasch & Perlemoer.

Brieven

In 1986 kreeg Asser een hartinfarct en deed hij het daarna wat rustiger aan. In 1994 kwam hij terug met de autobiografische serie Alle kinderen de deur uit. Door een zeer ongelukkige programmering en tegenvallende kijkcijfers verdween de serie al na tien afleveringen van het scherm.

Voor de IKON schreef hij in 1995 Het laatste glas melk. Hij verwerkte daarin herinneringen aan het oorlogsjaar 1943. Toen Asser werd opgeroepen voor de Arbeitseinsatz verwachtte hij daaraan te kunnen ontkomen door als leerling-verpleegkundige aan de slag te gaan bij de joods-psychiatrische instelling Het Apeldoornsche Bos.

'Gewetensconflict'

In januari 1943 kwamen de nazi's naar Apeldoorn om de instelling te ontruimen. Het personeel kreeg één dag om voorbereidingen te treffen.

"Het was een enorm gewetensconflict, we hebben er een nacht lang over zitten praten", vertelde Asser in Vrij Nederland. "Er waren drie mogelijkheden die eigenlijk alle drie even ondenkbaar waren: meegaan met de patiënten om voor ze te zorgen. Vluchten. Of er een eind aan maken. (...) Eefje en ik kozen ervoor om het inmiddels door de ordedienst en Duitse troepen omsingelde terrein te ontvluchten via een drooggevallen sloot en deze keer wel echt onder te duiken."

Asser heeft altijd geworsteld met schuldgevoelens over zijn beslissing om niet mee te gaan. "Het was puur eigenbelang van me, het had iets schandelijks om ze daar achter te laten. Maar het was onmogelijk om ze te helpen en dat is ook gebleken. De twaalfhonderd patiënten en de vijftig meegereisde verplegers zijn meteen na aankomst in Auschwitz vergast."

In 2004 publiceerde hij het boek Alles is meegenomen, met brieven die hij en zijn vrouw Eva Croiset (1923-2002) elkaar schreven tijdens de oorlog vanaf hun onderduikadressen.

Asser en zijn vrouw kregen drie kinderen, onder wie dochter Hella (1949). Zij is de vrouw van cabaretier Freek de Jonge.

In 2006 publiceerde Hella de Jonge het autobiografische boek Los van de Wereld waarin ze het leven beschrijft van een kind van Joodse ouders die de Tweede Wereldoorlog hebben overleefd. Uit het boek komt naar voren dat de tegenstelling tussen de uiterlijk zo vrolijke tekstschrijver en de werkelijke gezinssituatie van twee ouders met een onderduikverleden groot is.