President Charles de Gaulle en bondskanselier Konrad Adenauer in 1963
NOS Nieuws

56 jaar na De Gaulle en Adenauer hernieuwen Frankrijk en Duitsland hun pact

  • Bert van Slooten

    redacteur Brussel

  • Bert van Slooten

    redacteur Brussel

Terwijl de Britten zich moeizaam losworstelen van de Europese Unie, ondertekenen Frankrijk en Duitsland vandaag een nieuw vriendschapspact. Op een historische dag, precies 56 jaar nadat president Charles de Gaulle en bondskanselier Konrad Adenauer het eerste verdrag hadden gesloten, zetten hun verre opvolgers Macron en Merkel in Aken hun handtekening onder een serie nieuwe afspraken.

Zo willen de buurlanden meer onderwijs in elkaars taal, moet er meer samen worden vergaderd en dromen de twee leiders van een soort gezamenlijke veiligheidsraad. De Frans-Duitse-motor moet een nieuw leven krijgen. De nieuwe Europese samenwerking, na het vertrek van de Britten, moet hier zichtbaar worden. "De Europese samenwerking moet verder worden gebracht", zo zei bondskanselier Merkel dit weekend.

Maar de Frans-Duitse-as is niet het enige verband dat nieuw leven wordt ingeblazen. Ook de aloude Benelux van België, Nederland en Luxemburg bloeit weer als nooit tevoren. "Een laboratorium voor de Europese Unie", noemde de Belgische minister Reynders het samenwerkingsverband. Op onderwijsgebied, energie, maar ook logistiek wordt er samengewerkt. "Een startup", werd het vorig jaar bij de viering van 60 jaar Benelux genoemd.

Eigen geluid

In Oost-Europa werken Hongarije, Polen, Tsjechië en Slowakije nauw samen in de zogenoemde Visegrad-groep. Oorspronkelijk in het leven geroepen om de integratie met West-Europa soepel te laten verlopen, maar ondertussen uitgegroeid tot een eigen geluid van de voormalige Oostbloklanden.

Ministers van Onderwijs, Binnenlandse Zaken, maar ook de premiers komen regelmatig samen om zowel grensoverschrijdende problemen te bespreken als om te proberen een gemeenschappelijk standpunt voor de vergaderingen van de hele EU in te nemen.

De samenwerking in Zuid-Europa is meer los zand. Net na het Britse referendum organiseerde Spanje een top met alle Middellandse Zee-landen (Frankrijk, Portugal, Spanje, Malta, Italië, Cyprus en Griekenland), maar dat initiatief heeft vooralsnog geen substantieel vervolg gekregen.

De samenwerkingsverbanden zijn niet erg of angstaanjagend, meent minister Blok van Buitenlandse Zaken. "Je moet voorkomen dat je alleen staat, dus overleg is nodig." En zo merkt Blok ook, Nederland is gewild. "Het relatieve gewicht van Nederland is met het naderende vertrek van de Britten toegenomen. "Veel landen nemen contact met ons op om te praten en natuurlijk is Rutte een van de langstzittende premiers. Dat is een voordeel."

Een van de Nederlandse initiatieven is de zogenoemde Hanzeliga. Dat is geen tegenhanger van de Frans-Duitse-as, legt minister Hoekstra van Financiën uit. "We werken nauw met Duitsland en Frankrijk samen, maar trekken af en toe ons eigen plan."

De samenwerkende hebben het afgelopen jaar Italië gewaarschuwd dat ze hun begroting op orde moeten houden. Maar het gezelschap van tien landen (Nederland, Ierland, Denemarken, Zweden, Finland, Estland, Letland, Litouwen, Tsjechië en Slowakije) is vooral een club van financiële hardliners: een verbond van ministers van Financiën die houden van begrotingsevenwicht.

De Noordelijke landen zitten ook niet stil. In 2016 spraken de premiers van Denemarken, Finland, Zweden, Noorwegen en IJsland af om van hun regio de meeste geïntegreerde regio ter wereld te maken. Ze werken samen op verschillende thema's, zoals duurzame steden, klimaat en energie, voeding en welzijn, maar ook gender, zaken en werk.

Samen maken de landen zich sterk om in 2030 de duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties te halen. De Noordse club werkt ook samen met de Baltische staten die verenigd zijn in de Baltische Assemblee.

De Baltische Assemblee (Estland, Letland en Litouwen) helpt andere samenwerkingsverbanden, onder meer met het opbouwen en onderhouden van de rechtsstaat, maar is zelf nog relatief jong.

In 1991 startte de landengroep met als doel het verhogen van de veiligheid, de terugtrekking van de Sovjettroepen en de creatie van de vrije markt. Tegenwoordig werken de drie landen samen op het vlak van veiligheid. Daarnaast leggen ze ook verbindingen als het gaat om energie, transport, infrastructuur en de digitale agenda.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl