Naschokken in Nederland: Dany nam de aardbeving op Lombok mee naar huis

• Mitchell van de Klundert

  redacteur Online

Dit jaar hebben aardbevingen en tsunami's in Indonesië geleid tot duizenden doden en een veelvoud aan gewonden. Een week geleden nog werden de kustgebieden van West-Java en Zuid-Sumatra getroffen door een tsunami. In dit verhaal blikken we terug op de aardbeving van 5 augustus bij Lombok. De 23-jarige Dany vierde toen vakantie op de Gili-eilanden.

Soms als Dany zijn ogen sluit is hij weer even terug op het strand. Soms zit hij weer in die schuilplaats bij het zwembad of ligt hij op de grond in het bomvolle hotel. De beelden van toen komen zonder aankondiging. Dag of nacht maakt niet uit, al hebben de beelden wel één ding gemeen: ze gaan gepaard met de trillingen, een paniekgevoel en de drang om heel hard weg te rennen.

Dany is in augustus met een vriend op vakantie naar de Indonesische Gili-eilanden. Ze zitten op de kleinste van de drie eilandjes vlak bij het veel grotere Lombok. Een relaxvakantie is het. Althans, dat was het - tot de aardbeving komt.

"Ik zit 's avonds met een vriend te eten op het strand, als alles begint te schudden", vertelt Dany aan de NOS. "Het moment van de aardbeving klinkt als een bulldozer: BZZZZZZZZZZZ, een heel hard geluid. Mensen vallen om, je kunt gewoon niet blijven staan. Een machteloos gevoel. Het strand scheurt open en er ontstaat een soort lijn in het zand."

Komt er nu een tsunami?

Het schudden stopt na een minuut. De elektriciteit valt uit, lichten doven en het wordt donker op het strand. Glazen vallen van de bar. In de verte klinkt het geluid van instortende gebouwen. Dan begint de paniek. Er klinkt hysterisch gegil. Paniekerig gaat er een vraag rond over het strand: komt er nu een tsunami?

"Ik ga zo dood, dit zijn mijn laatste minuten, gaat er door mijn hoofd. En ik weet nog dat ik dacht: wat kut dat ik van niemand afscheid heb kunnen nemen."

De tsunami blijft uit. Dany en zijn vriend gaan op zoek naar twee andere Nederlanders die ze eerder hadden ontmoet. Ze lopen landinwaarts naar hun resort. Onderweg zien ze de verwoesting die de beving heeft aangericht. Lokale bewoners zijn in paniek. Ze wijzen op hun ingestorte huizen, waar nog mensen onder het puin vastzitten. Ze zien ook mensen roerloos op straat liggen. Naast iemand ligt een afgerukt been. Ze lopen door zonder iemand te helpen.

Waarom niet? Die vraag stelt Dany zich nu af en toe nog wel. "Ik had het wel moeten doen, dat denk ik nu echt wel. Maar toen ging het over veilig zijn. Bovendien was mijn vriend echt in paniek."

Ergens tegen de avond vinden de vier vrienden elkaar terug. Soms hebben ze even internet op hun telefoons. Dan druppelt er wat nieuws binnen. Maar niemand weet echt iets. Er is niets te vinden over de schade, slachtoffers of hulp. Met z'n vieren proberen ze te slapen in de open lucht bij een zwembad. Dat gaat maar amper, want er volgen tientallen naschokken die nacht. Bij iedere schok zitten ze weer rechtop.

Op een van die momenten kijkt Dany omhoog. Hij ziet een hemel vol witte sterren. "Het contrast is raar. Dat natuur zo wreed en tegelijk zó mooi kan zijn."

'Het leek op The Purge'

Als het weer licht wordt, gaan ze naar de kleine haven. Ze hopen op een overtocht naar Lombok, maar dat wil iedereen. Honderden mensen staan op het strand te wachten. De meesten zijn toeristen met grote backpacks op hun rug. Iemand heeft zijn gebroken been gespalkt met een stok.

Een paar kleine bootjes komen aangevaren vanaf Lombok. Mensen rennen het water in. Ze duwen en trekken. Alles om maar aan boord te komen. Het lijkt wel zo'n tafereel in de Middellandse Zee waar vluchtelingen in bootjes proberen over te steken. Ze besluiten om niet ook het water in te gaan. Ze leggen zich erbij neer: we komen hier voorlopig niet weg.

"Die dag lijkt op de horrorfilm The Purge. Ken je die? Daarin zijn één dag in het jaar alle misdaden toegestaan. Op die dag zijn de straten vrijwel leeg, wordt er geplunderd en heerst er angst."

Het plunderen begint als ze teruglopen naar hun schuilplaats. De meeste lokale bewoners zijn al vertrokken. Op het eiland is veel kapot. Er is geen stroom, geen elektriciteit en amper te eten. Wat overblijft is een spookeiland met wanhopige toeristen. Dany is bang dat ze iemand tegenkomen die hun iets aandoet. Als dat gebeurt is er niemand om te helpen.

Later die dag hebben ze geluk: het is intussen al een stuk minder druk op het strand. Als er een bootje komt aanvaren zijn ze een van de eersten. Voor miljoenen roepies (tientallen euro's) mogen ze mee naar Lombok.

Naakt naar buiten rennen

Eenmaal op Lombok gaan ze per taxi naar een hotel dat is aangeraden door de Nederlandse ambassade. Onderweg zien ze de verwoestingen van de beving. De schade op Gili viel eigenlijk wel mee, hier op Lombok heeft de beving pas echt zwaar huisgehouden.

In het hotel moeten ze in de lobby op de grond slapen samen met zo'n zestig anderen. Het is ook wel weer fijn, al die Nederlanders bij elkaar. Ze wisselen verhalen uit. "Je hoort van mensen die stonden te douchen op het moment van de beving en naakt naar buiten renden."

De naschokken blijven intussen komen. 's Nachts rukt zijn vriend hem ruw uit zijn slaap. Dany komt overeind. Door de naschok is paniek ontstaan en iedereen probeert tegelijkertijd het hotel via de enige deur uit te komen. Waar ze net nog sliepen, rennen nu mensen. Als een kudde volgt iedereen elkaar. Wie nog op de grond had gelegen, was misschien wel vertrapt. Dat opstaan heeft me gered, beseft hij later.

De volgende dag hebben de vier Nederlanders opnieuw geluk. Ze weten online vliegtickets te boeken voor een vlucht van Lombok naar Bali. Vele uren later zitten ze in het vliegtuig richting huis.

Horrorscenario

Dany is nog steeds niet helemaal de oude. Bij harde geluiden en soms ook zonder aanleiding is hij weer even terug op het eiland. Dan voelt hij de naschokken en krijgt hij het gevoel weg te moeten rennen.

Van het trauma denkt hij nog wel af te komen en - zo relativeert hij - het kan altijd erger: "Zo'n natuurramp is echt anders dan wat je in de krant leest. Het was een horrorscenario. Al moet ik wel zeggen: wat ik heb meegemaakt was misschien erg, maar voor de bevolking daar op Lombok en op Gili zijn de levens echt verwoest. Zij hebben niets meer, geen huis, inkomsten, niets. Die mensen zijn echt hun hele leven kwijt."