'Voor veel huishoudens is het inkomen van de vrouw nog altijd extraatje'
Vrouwen met kinderen werken gemiddeld iets meer uren dan voor de crisis, maar doen dat ten opzichte van mannen of alleenwonende vrouwen nog steeds fors minder. En hoe minder ze werken, hoe minder ze verdienen, wat het risico op armoede onder deze beroepsgroep vergroot. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP).
Zo heeft de helft van de vrouwen tussen 25 en 49 jaar in de analyse een voorkeur voor een gelijke werkverdeling tussen partners, maar blijkt dat ze dat lang niet altijd kunnen realiseren als ze samenwonen.
Persoonlijke kosten
Met name voor de anderhalfverdieners - een huishouden waarin één partner een heel, en één partner een deeltijdinkomen heeft - geldt dat het inkomen van de vrouw zowel door de man als de vrouw als 'extraatje' wordt gezien op het gezamenlijke inkomen. De baan van de vrouw wordt dan vooral gezien als een manier om zichzelf te ontplooien of mee te betalen aan persoonlijke kosten.
Voor mannen speelt het hebben van een partner geen rol als het gaat om hoeveel uur zij werken. Andere groepen die economische zelfredzaamheid bovenaan hebben staan zijn alleenstaande of -wonende vrouwen en vrouwelijke tweeverdieners.
Emancipatiebeleid
In tien jaar tijd is het aantal vrouwen dat economisch zelfredzaam is gegroeid. In 2007 was het nog 54 procent, nu ligt dat op 66 procent.
De overheid heeft jarenlang met emancipatiebeleid geprobeerd om vrouwen meer aan het werk te krijgen, zodat ze economisch zelfstandig worden. Dat is volgens de overheid geen overbodige luxe, omdat met het toenemend aantal scheidingen ook de kans op armoede voor vrouwen groter wordt.
Toch sluit het beleid niet aan bij het idee dat veel mensen hebben over een goede relatie, blijkt uit dit onderzoek. Zeker bij lange relaties verandert het gevoel van 'ieder voor zich' langzaam in 'wij samen'.
"En dan zijn sommige respondenten strikt genomen financieel afhankelijk van hun partner, maar voelt dat niet zo. Ze vinden dat het er in relaties niet toe doet, zegt SCP-onderzoeker Wil Portegijs.
Volgens haar is het belang van economische zelfstandigheid vooral benadrukt door te wijzen op het risico van een scheiding, en is het daarmee gekoppeld geraakt aan iets waar mensen in een relatie niet aan willen denken.
"Stellen denken vaak: zolang wij genoeg verdienen met z'n tweeën is het goed. Dat is bij moderne tweeverdieners wel anders hoor. Er zijn vrouwen die zeggen: Ik moet er niet aan denken om deeltijd te werken. Maar hoewel vrouwen hoger opgeleid zijn dan mannen, zijn zij nog steeds een uitzondering."
Kostwinner
Uit eerder onderzoek blijkt dat vrouwen al na hun afstuderen vaker dan mannen in deeltijd werken. Dat gebeurt dus al voordat zij samenwonen en kinderen krijgen. Typische 'man- en vrouwsectoren' waar deeltijd of voltijdbanen de norm zijn, dragen daaraan bij.
Gaan vrouwen dan eenmaal samenwonen, dan wordt geld nog minder belangrijk gevonden. Waar drie op de vier alleenwonende vrouwen de financiën als reden noemt om te werken, is dat bij samenwonende vrouwen nog maar de helft.
Voor vrouwen betekent samenwonen met een man dus een verlichting van de kostwinnersdruk, maar bij mannen niet. Het inkomen van de vrouw die werkt is daarmee voor veel huishoudens een "bijdrage" of "voor de extraatjes".
Daar komt bij dat Nederland in Europa koploper is als het gaat om vrouwen die in deeltijd werken. En heb je een kleine deeltijdbaan, dan levert dat te weinig geld op om zelfstandig van te kunnen leven.
Onderlinge verschillen
De arbeidsduur van vrouwelijke respondenten hangt samen met verschillende factoren, zoals het wel of niet hebben van kinderen, opleidingsniveau, hun opvattingen over kinderopvang en taakverdeling, en het belang dat zij hechten aan werk en carrière maken.
Vrouwelijke tweeverdieners zijn vaker hoogopgeleid, vinden hun werk en carrière belangrijk en leuk en vinden een aantal dagen kinderopvang geen probleem. Bij een deel van de vrouwen, vooral de tweeverdieners, komt daar nog de behoefte aan economische zelfstandigheid bij.
