Wat gebeurt er toch allemaal rond Huawei?
Ogenschijnlijk plotseling zit Huawei in het oog van de storm. Zaterdag werd Meng Wanzhou, topvrouw van het Chinese telecombedrijf, opgepakt in Canada. De Belgische overheid vraagt zich nog eens hardop af of ze wel in zee wil met het bedrijf. En dan speelt er ook nog een handelsoorlog. Maar die staat los van de arrestatie, benadrukken de Amerikaanse president Trump en de Canadese premier Trudeau. Wat is er aan de hand?
Huawei, dat wereldwijd de grootste leverancier is van apparatuur voor telecommunicatienetwerken, zou Amerikaanse sancties tegen Iran hebben geschonden. Hoe precies is niet duidelijk. Details zouden op verzoek van Meng niet naar buiten worden gebracht. Het bedrijf ontkent in strijd met de wet te hebben gehandeld.
De verdenking komt niet uit de lucht vallen. In april meldde The Wall Street Journal al dat het Amerikaanse Openbaar Ministerie een onderzoek had lopen naar een mogelijke overtreding van de strafmaatregel tegen Iran door Huawei.
Die constatering kwam overigens ruim nadat Amerika de sancties in 2015 had besloten op te schorten. Mogelijk gaat het dus om oude overtredingen, maar dat is niet duidelijk. Sinds vorige maand zijn de handelsbeperkingen tegen Iran pas opnieuw van kracht.
Naast Huawei is er nog een ander groot Chinees bedrijf dat vergelijkbare telecomdiensten verleent: ZTE. Dat moest afgelopen jaar nog bijna 900 miljoen dollar aan de Amerikaanse overheid betalen. ZTE werd er eveneens van beschuldigd de sancties tegen onder meer Iran te hebben verbroken. Het bedrijf bekende schuld en betaalde de boete.
Spionage
Dat wil niet zeggen dat de Amerikanen los van de sancties tegen Iran geen moeite hebben met Huawei: een deel van de overheid probeert al langer het bedrijf in de ban te doen, vanwege zorgen over spionage.
In 2012 kwam een speciale commissie met een onderzoek naar de mogelijke veiligheidsrisico's die Huawei en ZTE voor de VS vormen. "De risico's die het gebruik van apparatuur van Huawei en ZTE met zich meebrengen voor de Amerikaanse kritieke infrastructuur kunnen de essentiële staatsveiligheidsbelangen ondermijnen", was de conclusie.
De angst is vooral dat de Chinese overheid controle kan krijgen over essentiële communicatie-apparatuur in de VS en die zo kan omtoveren in afluisterapparatuur om te spioneren, of communicatie kan saboteren. Huawei ontkent dat het zich laat gebruiken voor dat soort doelen.
Met een druk op de knop kun je een hele economie ernstig verstoren, bij wijze van spreken.
Dat spionagerisico is niet ondenkbaar, zegt Tim Wijkman van onderzoeksbureau Telecompaper. "Telecomnetwerken bestaan enerzijds uit software. Die bepaalt hoe alle telefoongesprekken door het netwerk verbonden worden. Het risico is dat daarin achterdeurtjes kunnen zijn geprogrammeerd, waardoor welke overheid dan ook op het netwerk in kan breken en informatie kan afluisteren."
Anderzijds kunnen de fysieke delen van het netwerk, de antennes en kabels, een zwakke plek vormen, zegt Wijkman. Als die gemanipuleerd worden, kan het netwerk worden platgelegd. "Met een druk op de knop kun je een hele economie ernstig verstoren, bij wijze van spreken."
Elk land maakt zich schuldig aan spionage.
Hij plaats daar wel de kanttekening bij dat voor álle landen, bedrijven en apparatuur geldt dat je je af moet vragen: met wie doen we zaken en is de apparatuur die we gebruiken veilig?
"Elk land maakt zich schuldig aan spionage. Alle besturingssystemen die we op onze telefoons en computers gebruiken, zoals Windows, iOS, zijn bijvoorbeeld Amerikaans. De VS heeft dus ook veel mogelijkheden om te spioneren. Het is een pot-verwijt-de-ketel-verhaal."
Dat wil niet zeggen dat er naast de VS geen andere landen zijn die zich zorgen maken om de veiligheidsrisico's met Huawei. Inmiddels willen ze ook in Australië en Nieuw-Zeeland niet meer met het Chinese bedrijf werken. Gisteren werd bekend dat de Belgische overheid gaat onderzoeken of het Huawei moet bannen. Daar is het bedrijf netwerkleverancier van Proximus en Orange.
In Nederland
In Nederland wordt Huawei voorlopig nog niet geweerd. T-Mobile is voor zijn netwerk bijvoorbeeld afhankelijk van apparatuur van het Chinese bedrijf. Vorige maand zei het kabinet nog "zeer alert" te zijn op Chinese spionage via het toekomstige 5G-netwerk.
D66-Kamerlid Verhoeven legde daarbij het verband met Huawei, en zei dat Nederland en andere landen erg afhankelijk lijken te zijn van het Chinese bedrijf, dat heel ver is met de technologie. "Als de Chinezen die systemen in ons land aanleggen, komen ze heel diep in onze informatiesystemen en zouden ze ook data kunnen wegsluizen. Dat is een gevaar."
T-Mobile is zich bewust van dat gevaar, laat het bedrijf in een reactie weten. "Veiligheid, betrouwbaarheid en continuïteit hebben bij T-Mobile de hoogste prioriteit en we werken er continu aan om deze te waarborgen", zegt een woordvoerder. "Dat doen we vanuit T-Mobile Nederland samen met ons moederbedrijf Deutsche Telekom door alle apparatuur, onafhankelijk van de leverancier, gedurende de levensduur continu te testen en te monitoren."
Ook Vodafone maakt gebruik van "een zeer beperkte hoeveelheid" Huawei-apparatuur in Nederland. "In regulier overleg met instanties bespreken we hoe daar mee om te gaan", meldt een woordvoerder. Over wat er in die gesprekken besproken wordt, wil het bedrijf niets zeggen.
Handelsoorlog
En dan zijn er nog de handelsbelangen. Na een lang oplopende handelsoorlog tussen China en de VS is er vorige week een voorzichtig staakt-het-vuren bereikt, maar de arrestatie van Huawei-topvrouw Meng kan de boel weer op scherp zetten.
De zakelijke belangen rond Huawei zijn groot. Het is bijvoorbeeld een van de meest vooroplopende bedrijven op het gebied van de levering van snelle 5G-technologie. Veel Chinezen zullen daarom twijfelen aan de motieven achter de arrestatie van Meng, denkt China-correspondent Garrie van Pinxteren. "Omdat Huawei dus zo goed is met die 5G-technologie is er in Amerika bezwaar geuit tegen samenwerking met het Chinese bedrijf."
"Huawei is een van de partijen waar je niet omheen kunt", zegt Wijkman van Telecompaper. Hij wijst erop dat er op dit moment vier grote netwerkleveranciers zijn: Nokia, Ericsson, ZTE en Huawei. Twee daarvan zijn dus Chinees.
Voor de aanleg van netwerken schrijven bedrijven gewoon een aanbesteding uit. "Daarin staat aan welke specificaties het netwerk moet voldoen, en hoeveel het mag kosten. Waar winnen de Chinezen het op? De prijs. En technisch zijn ze ook goed."
Uitlevering gevraagd
President Trump ontkent dat de arrestatie van de topvrouw iets met handelsbelangen te maken heeft. Hij wil dat Canada, waar Meng gearresteerd is en nu vastzit, haar uitlevert aan de VS vanwege mogelijke schendingen van de sancties tegen Iran.
China noemt het oppakken een schending van de mensenrechten en eist haar onmiddellijke vrijlating. Wat er zal gebeuren moet later vandaag duidelijk worden, dan beslist een rechtbank of de topvrouw op borgtocht mag worden vrijgelaten.
