Vorig jaar reikte koningin Máxima de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs uit aan Geert Mak
NOS Nieuws

Koningspaar in de weer met nalatenschap prins Bernhard

  • Piet van Asseldonk

    redacteur Koninklijk Huis

  • Piet van Asseldonk

    redacteur Koninklijk Huis

Volgende week is het koningspaar twee dagen in de weer met de nalatenschap van prins Bernhard. Op maandag reikt koningin Máxima de Prins Bernhard Cultuurfonds Prijs 2018 uit aan componist Reinbert de Leeuw. Het Prins Bernhard Cultuurfonds werd in 1940 twee maanden na de Duitse bezetting van ons land door Bernhard opgericht, met als aanvankelijke doel om oorlogsmaterieel te kopen.

Op dinsdag reikt koning Willem-Alexander, regent van de door zijn grootvader prins Bernhard opgerichte Stichting Praemium Erasmianum, de Erasmusprijs 2018 uit aan de Amerikaanse journaliste en schrijfster Barbara Ehrenreich.

Toen Bernhard zijn later tot Prins Bernhard Cultuurfonds omgedoopte wapenaankoopfonds oprichtte, was hij door zijn huwelijk in 1937 met de latere koningin Juliana mateloos populair. Gedurende de oorlog werd hij een symbool van het Nederlandse verzet tegen de Duitse bezetter. De witte anjer die hij steevast droeg, werd een verzetsteken.

Rafelranden

Toen Bernhard in 1958 de culturele Stichting Praemium Erasmianum oprichtte, was hij een invloedrijk man. De website van het Koninklijk Huis zegt het zo: "Na de Tweede Wereldoorlog speelde de Prins met zijn buitenlandse handelsreizen een belangrijke rol in de economische wederopbouw van Nederland."

De nalatenschap van Bernhard heeft echter ook rafelranden. Hij speelde een, blijkens latere publicaties, nogal omstreden hoofdrol in de twee naoorlogse affaires die de Nederlandse monarchie op haar grondvesten deden trillen: de Greet Hofmans-affaire en het Lockheed-schandaal.

Na de dood van de prins in 2004 kwamen daar ook nog publicaties bij over Bernhards geldzucht, zijn losse huwelijksmoraal en zijn buitenechtelijke kinderen. De twee door prins Bernhard opgerichte culturele fondsen hebben onder dit alles niet geleden. Met name het Prins Bernhard Cultuurfonds heeft zich ontwikkeld tot een grote en belangrijke speler in het Nederlandse culturele leven.

Koninklijke fondsen zonder koninklijk geld

Ons land kent veel koninklijke fondsen. Een paar voorbeelden: het Beatrix Spierfonds, het Prins Claus Fonds en het Prinses Margriet Fonds. De Oranjes stortten overigens vrijwel nooit eigen geld in deze fondsen. Ze stonden, samen met geldschieters, enkel aan de wieg ervan, kregen ze cadeau van het Nederlandse volk of ze gaven er hun (wervende) naam aan. Met afstand de grootste en financieel meest krachtige koninklijke fondsen zijn tegenwoordig het Prins Bernhard Cultuurfonds en het Oranjefonds.

Prins Bernhard (midden) in 1965 op een persconferentie van het Cultuurfonds

Het Oranjefonds was het huwelijksgeschenk van Nederland aan Willem-Alexander en Máxima. Het fuseerde met het Juliana Welzijnfonds, een geschenk van de Nederlandse bevolking bij gelegenheid van Juliana's inhuldiging als koningin in 1948.

De twee fondsen vullen elkaar aan. Het eerste is vooral sociaal gericht. Het heeft veel oog voor 'gewone mensen', buurtwerk en vrijwilligerswerk. Het tweede is vooral actief in hogere culturele kringen. Tekenend in dit verband: het Prins Bernhard Cultuurfonds reikt als onderscheidingen jaarlijks Zilveren Anjers uit aan culturele vrijwilligers en het Oranjefonds Appeltjes van Oranje aan welzijnsvrijwilligers.

Goed gevulde potjes

Financieel gezien beginnen de twee grootste koninklijke fondsen steeds meer op elkaar te lijken, zo leren de jaarverslagen over 2017. Het Bernhard Cultuurfonds, met een balanstotaal van ongeveer 326 miljoen euro, gaf 34 miljoen aan projecten uit. Het Oranjefonds, met een balanstotaal van zo'n 270 miljoen euro, besteedde ruim 20 miljoen.

Vroeger kregen deze fondsen nogal wat geld uit collectes en van het bedrijfsleven. Nu moeten ze het vooral hebben van de Goede Doelen Loterijen. Daarvan krijgen zij elk per jaar een slordige 20 miljoen euro: het overgrote deel van hun reguliere inkomsten. Begrijpelijk dus dat koningin Máxima, beschermvrouwe van het Oranjefonds, het nieuwe hoofdkantoor van de Goede Doelen Loterijen zal openen. Dat gebeurt, heel symbolisch, op 6 december, de verjaardag van Sinterklaas.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl