'Opvallend slotwoord rechter kan rechtspraak dichter bij mensen brengen'

• Danny van Zeggelaar

  redacteur Online

De rechter in Haarlem oordeelde gistermiddag dat de landelijke intocht van Sinterklaas niet hoeft te worden aangepast. De stichting die het kort geding aanspande voldeed niet aan alle voorwaarden en werd niet-ontvankelijk verklaard. Maar de rechter hield het niet bij het vonnis alleen: het leek erop of hij een soort persoonlijke noot toevoegde aan zijn uitspraak.

"Zwarte Piet is aan het veranderen, dat lijdt geen twijfel. Van belang is dat het gesprek wordt voortgezet. Wat dat betreft stemmen de meest recente ontwikkelingen niet tot vreugde", zei rechter Antoon Schotman. "Ik vraag u allen: willen we op deze manier een sinterklaasfeest vieren?", voegde hij daaraan toe.

Bekijk het opvallende slotwoord van de rechter:

Volgens hoogleraar staats- en bestuursrecht Wim Voermans van de Universiteit Leiden gebeurt het niet zo vaak dat de rechter met een persoonlijke noot afsluit. "Maar wat rechters weleens doen, is een overweging ten overvloede geven", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Dan hebben ze de zaak eigenlijk al beslist, maar dan geven ze alsnog een overweging waarin ze zich uitspreken over elementen uit de zaak."

De rechter verklaarde de zaak gisteren niet-ontvankelijk. De eisers hadden geen spoedeisend karakter, omdat ze niet gesproken hadden met de gemeente Zaanstad. "Dat zou je nog kunnen repareren, en dan zijn ze vrijdag weer terug. Dat kan in een kort geding. En daarom zegt hij: nou, zelfs áls ik had gezegd dat de zaak wel ontvankelijk was, dan heeft het weinig zin om vrijdag terug te keren."

Rechter van vlees en bloed

Bijzonder hoogleraar rechtspraak Gert van Rijssen, die verbonden is aan de Radboud Universiteit Nijmegen en raadsheer is bij het hof Arnhem-Leeuwarden, heeft begrip voor de actie van de rechter. "Je probeert je onafhankelijkheid en onpartijdigheid te waarborgen, maar je mag natuurlijk wel laten zien, en dat vond ik in deze zaak heel aardig, dat ook een rechter van vlees en bloed is", zegt hij. "Het is geen orakel waar iets juridisch uitkomt, maar de rechter liet echt even zijn menselijke gezicht zien."

Van Rijssen zegt dat zo'n persoonlijke noot voor de rechtspraak ook goed kan zijn. "Strikt genomen is het juridisch niet nodig. Dit is net het stapje verder dat de rechter dichter bij de mensen brengt. Ik vind het niet zo verkeerd als een rechter zijn menselijke gezicht laat zien, zolang het maar niet te persoonlijk wordt."

Of déze uitspraken ook vallen onder de eerder genoemde 'overweging ten overvloede', is maar de vraag. "Aan het einde zegt hij een paar bijzondere dingen. Hij roept de partijen op tot grote redelijkheid. En dat is een oproep, dat kun je niet meer zien als overweging ten overvloede", zegt Voermans. "Ik zie niet dat hij een kant kiest. Maar hij zegt tegen de partijen: heb respect voor elkaar tijdens dit kinderfeest. Ik denk dat dit wel mag. Maar het is wel heel opmerkelijk."

Een oproep gebeurt wel vaker, weet ook Van Rijssen uit ervaring. "Bijvoorbeeld een heel moeizame zitting, dat je beide partijen toewenst dat ze eruit komen. Dat je weet: bij een beslissing van de rechter is de vete niet over, maar dat mensen toch een balans weten te vinden. Of een oplossing. Dat persoonlijke woord is er wel vaker."