Onduidelijk of burgemeestersbenoeming uit grondwet gaat

Het is zeer onzeker of de manier waarop burgemeesters worden aangesteld uit de grondwet wordt gehaald. De Eerste Kamer praat al de hele dag over een voorstel van D66-fractievoorzitter Jetten om de benoeming te 'deconstitutionaliseren' en er zijn veel kritische vragen aan hem gesteld.

Nu staat in de grondwet dat de burgemeester door de Kroon (koning en ministers) wordt benoemd. Jetten vindt het niet meer van deze tijd dat discussies over de manier waarop de burgemeester wordt aangesteld steeds worden bemoeilijkt, doordat de grondwet de benoeming voorschrijft.

Gewone wet

D66, zelf voorstander van de rechtstreeks gekozen burgemeester, wil dat de aanstelling van de burgemeester voortaan bij 'gewone wet' kan worden geregeld. Jetten wil er tot nu niet op vooruitlopen wat er dan precies in die wet moet komen te staan; het gaat volgens hem nu alleen om het uit de grondwet verdwijnen.

Tweede en Eerste Kamer gingen al een keer met de grondwetswijziging akkoord, en de Tweede Kamer deed dat ook in de zogeheten tweede lezing. Nu moet ook de senaat er nog voor de tweede keer over stemmen en dan moet er een twee derde meerderheid zijn. Of die er is, is zeer de vraag.

Geen urgentie

D66 lijkt in elk geval te kunnen rekenen op de steun van PVV, SP, GroenLinks en 50Plus. De SGP is zeker tegen en het ziet ernaar uit dat ook de PvdA zich tegen het plan keert.

"Wij zien niet de urgentie. Daar zal Jetten ons van moeten overtuigen", zei PvdA-woordvoerster Vlietstra. Zij vindt ook dat er eerst een uitgebreider debat moet komen over de toekomst van het lokaal bestuur. In andere partijen leven soortgelijke vragen, ook bij de coalitiefracties VVD, CDA en ChristenUnie.

Senator Rombouts van regeringspartij CDA zei dat je "geen oude schoenen moet weggooien voor je nieuwe hebt en dat de Eerste Kamer soms nee moet kunnen zeggen". Hij wil nu eerst het antwoord van Jetten afwachten.

Drie stromingen in VVD

Regeringspartij VVD twijfelt nog en is verdeeld. Woordvoerster Huijbregts zei dat er binnen de fractie van 13 leden drie stromingen zijn: een paar leden zijn principieel tegen wijziging van de grondwet, als niet duidelijk is waartoe die wijziging moet leiden; een ander deel is niet principieel tegen, maar "mist het zicht op het eindbeeld"; weer andere VVD'ers scharen zich juist achter de initiatiefnemer.

Vorige week riepen tientallen burgemeesters de Eerste Kamer op tegen de wijziging van de grondwet te stemmen. De burgemeesters schreven in een brief dat "onze aanstellingswijze in de grondwet helpt ons te functioneren". Ook hechten ze aan hun onafhankelijke positie, "boven de partijen en tussen onze inwoners".

De Graaf

In het regeerakkoord van VVD, CDA. D66 en ChristenUnie staat alleen dat de behandeling van het initiatiefvoorstel over de deconstitutionalisering "wordt voortgezet".

Jetten antwoordt de Eerste Kamer vanavond. Als de Eerste Kamer in tweede lezing uiteindelijk tegen het uit de grondwet halen van de burgemeestersbenoeming stemt, is dat voor de tweede keer: in 2005 gebeurde dat ook al en dat leidde toen tot het opstappen van D66-minister De Graaf.