'Altijd, altijd, altijd was daar bisschop Romero'
Oscar Romero wordt morgen heilig verklaard. Hij nam het als aartsbisschop van El Salvador op voor de armen en maakte zich sterk voor de mensenrechten. Hij joeg de elite en het leger tegen zich in het harnas door de onderdrukking, martelingen en sociale ongelijkheid aan de kaak te stellen. Een extreemrechts doodseskader schoot hem op 24 maart 1980 dood, tijdens een mis in een ziekenhuiskapel.
Voor veel Latijns-Amerikaanse rooms-katholieken is hij een icoon. Zo ook voor Alfredo Hernandez, die begin jaren 80 vanuit El Salvador naar Nederland. kwam. Hij woonde op het moment van de schietpartij in El Salvador en hoorde ervan op de radio.
Hernandez spoedde zich naar het ziekenhuis, om maar een glimp op te vangen van Romero. "Ineens kwamen daar artsen met nonnen", zegt hij in het NOS Radio 1 Journaal. "Ik heb bisschop Romero gezien in de laatste minuten van zijn leven. Dat is voor mij heel moeilijk", vertelt hij emotioneel.
Een week later was de uitvaart. Ook die verliep allesbehalve geweldloos. Hernandez maakte het, samen met een tante, mee. Op een plein in het Midden-Amerikaanse land gingen plotseling bommen af, en werd er vanuit overheidsgebouwen geschoten. "Iedereen wilde vluchten. Een meisje naast mij werd vertrapt. Ik heb geprobeerd te helpen, maar dat kon niet."
Waarschuwing
De moord op Romero was een waarschuwing voor iedereen die zich tegen het regime wilde verzetten. 26 mensen van de vakbond, waar Hernandez ook bij hoorde, werden om het leven gebracht. Hernandez liet zich niet afschrikken en greep in. Samen met collega's legde hij het elektriciteitsnetwerk plat. Voor die actie moest hij 4 jaar naar een overvolle gevangenis.
De gevangenistijd was zwaar: Hernandez erd bedreigd en werd mishandeld. Maar hij had steun van Romero. "Altijd, altijd, altijd was daar bisschop Romero", zegt Hernandez. "Hij was voor ons een krachtige man. Onze spirituele pastoor. Ik heb op een gegeven moment ook kracht aan hem gevraagd. Romero, help ons, vroeg ik."
Nu wordt Romero dus heilig verklaard. Het begin naar Vaticaanse begrippen best snel, zegt Vaticaan-correspondent Andrea Vreede. "Er zijn mensen die eeuwen later pas heilig zijn verklaard. Dit proces begon in 1990, tien jaar na de moord."
Paus Johannes Paulus II gaf Romero in 1996 de titel 'Dienaar Gods', zodat de 'kantoren' van het Vaticaan met de hele procedure van start konden gaan. Maar in een van de congregaties, een soort ministerie van het Vaticaan, liep het de doel vast. "Romero was voor de mensen in Latijns-Amerika een boegbeeld. Maar de kerk, die toch vaak erg bezig was met de dictaturen, vond Romero helemaal niet zo leuk. Hij predikte tegen de leiders en dat zat ze in het Vaticaan niet zo lekker."
Ook waren de kerkleiders bang voor een signaal van geweld. Vreede: "In die tijd had je de bevrijdingstheologie, een theologie die heel erg een sociale omwenteling wilde voor de armen. Er waren priesters die dat gewapend wilden doen. Romero wilde dat niet, maar het Vaticaan vreesde voor een signaal aan linkse marxisten."
Man naar zijn hart
Uiteindelijk stokte de heiligverklaring bij paus Benedictus, die vond dat er onder Johannes Paulus II wel erg veel heiligverklaringen waren geweest, al liet hij in 2012 de boel weer in gang zetten.
"En paus Franciscus nu vindt Romero echt een man naar zijn hart", zegt Vreede. "Voor zijn inzet voor armen, voor onderdrukten. Franciscus heeft hem in 2015 zalig verklaard en nu dus heilig."
