NOS Nieuws

Het Pieter Baan Centrum is verhuisd, wat gebeurt daar eigenlijk?

  • Sophie Feenstra

    redacteur Binnenland

  • Sophie Feenstra

    redacteur Binnenland

"De verdachte wordt onderzocht in het Pieter Baan Centrum." Je hoort het regelmatig in het nieuws. Sinds 1949 is het PBC de plek waar verdachten van zware misdrijven worden geobserveerd.

Maar de kliniek in Utrecht was zwaar verouderd, dus gaan de verdachten voortaan naar Almere voor het psychiatrische onderzoek. De nieuwe locatie is vandaag geopend door minister Dekker voor Rechtsbescherming. Het nieuwe pand is lichter en heeft meer buitenruimte, maar de werkwijze blijft hetzelfde.

In de kliniek worden verdachten geobserveerd door een team van gedragsdeskundigen, psychologen en psychiaters. Na zes weken stellen de onderzoekers een adviesrapport op voor de rechter: is de verdachte toerekeningsvatbaar en hoe groot is de kans op herhaling?

In deze video wordt uitgelegd hoe verdachten in het Pieter Baan Centrum worden onderzocht:

Wat gebeurt er in het Pieter Baan Centrum?

De manier van werken was nieuw toen de observatiekliniek in 1949 werd geopend door forensisch psychiater Pieter Baan. Hij was psychiater maar verdiepte zich ook in neurologie en criminologie. Daarmee legde hij de basis van de multidisciplinaire aanpak in de kliniek.

Forensisch psychiater Hjalmar van Marle was in de jaren 90 directeur van het Pieter Baan Centrum. "Het is echt een observatiekliniek", legt hij uit. "In zes weken proberen ze een zo compleet mogelijk beeld te krijgen van de verdachte. Het is dus niet aan de onderzoekers om bewijs te verzamelen. Zij geven puur een advies aan de rechter over de toerekeningsvatbaarheid van de verdachte."

Mohammed B. en Robert M.

Het is een kostbare manier van werken en dus alleen voor verdachten van de meest ernstige misdaden. "Je moet dan denken aan moord en doodslag, ernstige seksuele delicten en ernstige geweldsdelicten."

Het zijn dan ook juist verdachten die vaak al in het nieuws zijn geweest, zoals Mohammed B., de moordenaar van Theo van Gogh en Robert M., die is veroordeeld voor het misbruiken van tientallen jonge kinderen.

Handgranaat

Ook de man die in 2010 een waxinelichthouder naar de Gouden Koets gooide op Prinsjesdag werd in het Pieter Baan Centrum opgenomen. "Het was ook de opdracht om deze man te onderzoeken, vanwege de maatschappelijke impact van zijn daad. We moesten inschatten hoe groot de kans is dat hij dit weer zal doen. En dan misschien niet met een waxinelichthouder maar met een handgranaat", legt Van Marle uit.

Zodra de verdachte met het busje aankomt bij het Pieter Baan Centrum start de observatie. Van Marle: "Ze worden de hele dag geobserveerd. Tijdens het ontbijt, het sporten, bij het televisiekijken. Welke verdachten zoeken elkaar op? Hoe gaan ze met elkaar om? Kiest iemand sterkere of juist zwakkere personen uit om mee te praten? Waar gaan de gesprekken over? Maakt de verdachte veel seksuele toespelingen naar de vrouwelijke groepsleiders? Ontstaan er snel conflicten?"

Kinderprogramma

Het is volgens de oud-directeur aan het team om elkaar scherp te houden op alle signalen. "Mompelt iemand veel in zichzelf? Dat zou erop kunnen wijzen dat iemand stemmen hoort. En zapt iemand snel weg van een kinderprogramma als een groepsleider binnenkomt? Dat kan wijzen op pedoseksuele gevoelens."

De groepsleiders vormen op basis van deze signalen een beeld van de verdachte. Daarnaast hebben de verdachten wekelijks gesprekken met de psychiater en psycholoog. "Daarin worden bijvoorbeeld de details uit het proces-verbaal besproken. Hoe reageert de verdachte als hij hiermee geconfronteerd wordt?"

Ook is er een speciale afdeling voor de verdachten die niet mee willen werken. Ook die verdachten worden zes weken lang intensief geobserveerd, maar ze praten niet met psychiaters en psychologen. De onzekerheid over de duur van een eventuele TBS-maatregel maakt dat veel advocaten adviseren om niet mee te werken. In de hoop dat de onderzoekers van het Pieter Baan Centrum op deze manier geen stoornis kunnen vaststellen.

Zo'n tien procent van de verdachten die bij het PBC worden geobserveerd hebben geen stoornis. Zij krijgen van de rechter een gevangenisstraf zonder behandeling opgelegd. Maar in veel zaken is het advies van de teamleden van het Pieter Baan Centrum om de verdachte verplicht te behandelen en bijvoorbeeld TBS op te leggen.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl