Haven Rotterdam bereidt zich voor op zelfvarende schepen

• Roel Pauw

  Verslaggever

Een beetje auto kan tegenwoordig zelf inparkeren. Nog even en een containerschip van 300 meter lang kan hetzelfde kunstje. In de Rotterdamse haven wordt nu hard gewerkt aan de ontwikkeling van een zelfvarend schip. Volgens Vincent Wegener van het bedrijf Captain AI moet de eerste serieuze test binnen een jaar plaatsvinden.

Patrouilleschip RPA3 dient als testvaartuig en wordt vanmiddag gepresenteerd. Op het dak van de stuurhut zijn camera's geplaatst die de omgeving in beeld brengen. Kades, andere schepen, bruggen: de camera's zien alles. "Ook die drenkeling die op een meter of 5 voor het schip in het water ligt", zegt Ton van der Weele, die namens het Havenbedrijf Rotterdam bij het project betrokken is.

Al die beeldinformatie wordt gecombineerd met gegevens over de exacte positie, stroomsnelheid, waterdiepte en windrichting. Zo ontstaat een compleet beeld van de omgeving waarin het schip zich bevindt. En als je dat allemaal weet, kun je gaan varen.

"Nu doen we dat nog met een simulator", zegt Vincent Wegener, "want het systeem moet nog leren, net als een echte stuurman. Het testschip moet zo veel mogelijk situaties ondervinden, zodat het systeem ook weet wat het in de werkelijkheid moet doen."

Volgens Wegener zijn er twee belangrijke redenen om zelfvarende schepen te ontwikkelen. "Bij ongelukken is in meer dan 75 procent van de gevallen sprake van menselijk falen. Dus als je het menselijk handelen tot een minimum kunt beperken, is de kans op ongelukken aanzienlijk kleiner. De andere reden is personeelstekort. Er wordt vaak gedacht dat robots het werk van mensen overnemen, maar als het gaat om kapiteins hebben we die zelfdenkende systemen juist heel hard nodig. Volgens onderzoek is er op dit moment wereldwijd een tekort van 185.000 officieren."

Een haven zou ook veel efficiënter kunnen werken, denkt Wegener. "Een van de grootste problemen van een haven als die van Rotterdam is filevorming. Het binnenloodsen van een schip kost veel handelingen: de loods moet aan boord, je hebt sleepboten nodig en roeiers. Als je dat kunt automatiseren, kun je een betere stroom op gang brengen."

Ton van der Weele moet nog wel een beetje wennen aan het idee dat de stoel in zijn patrouilleschip over een poosje leeg zal zijn. "En dat is nog niet eens het eindpunt. De overtreffende trap van een schip zonder stuurman is intelligent shipping. Daarbij neemt een schip geheel zelfstandig beslissingen op basis van wind, getij en eventueel satellietinformatie over stormen die eraan komen."

Als die autonome schepen gaan varen, is er waarschijnlijk nog wel iemand die ergens op het droge een oogje in het zeil houdt. De beste stuurlui staan dus over een poosje letterlijk aan wal.