Kabinet: hulp aan Syrische oppositie was binnen volkenrecht
De levering van hulpgoederen zoals pick-uptrucks, nachtkijkers en uniformen aan Syrische rebellengroepen was binnen de regels van het volkenrecht. Minister Blok van Buitenlandse Zaken heeft dat gezegd in een Kamerdebat. Nederland gaf voor 25 miljoen euro aan materieel, mede op basis van Britse en Amerikaanse informatie.
Blok kan niet uitsluiten dat door Nederland gesteunde groeperingen in Syrië betrokken zijn geweest bij de schending van mensenrechten. In reactie op kritiek uit de Tweede Kamer gaf Blok toe dat de selectie van de groeperingen vooraf, en de controle achteraf bij wie de materialen precies terechtkwamen beter hadden gekund.
"Tegelijk is de suggestie dat de door Nederland gesteunde groepen op grote schaal met terrorisme bezig waren ook niet juist", zei hij. "Het primaire doel van deze groepen was voorkomen dat het hele land overrompeld zou worden door IS." Volgens Blok had Nederland met de hulp niet de bedoeling om de Syrische president Assad weg te krijgen, zoals sommige Kamerleden suggereren.
Toch wil de Tweede Kamer dat het hulpprogramma alsnog achteraf wordt onderzocht door de CAVV, een onafhankelijke commissie voor volkenrechtelijke vraagstukken, en door de Adviesraad Internationale Vraagstukken.
Papieren werkelijkheid
Onder meer CDA en ChristenUnie twijfelen aan de conclusie van het kabinet dat het volkenrecht niet is geschonden. CDA-Kamerlid Omtzigt: "De Sultan Muratbrigade liet de Nederlandse trucks trots in filmpjes zien met wapens erop."
Blok zei dat de levering van die trucks zelf niet in strijd was met het volkerenrecht. "In een leveringsovereenkomst werd aangegeven dat ze niet voor oorlogsdoeleinden gebruikt mochten worden." Omtzigt vindt dat onbegrijpelijk: "Dus we hebben een papieren werkelijkheid gecreëerd." Hij vindt het nogal logisch dat gepantserde trucks gebruikt worden in gevechten.
Dezelfde twijfels bestaan over steun die terechtkwam bij een groepering die verantwoordelijk zou zijn voor een raketaanval met tachtig burgerdoden tot gevolg. "Er lagen rapporten over van Amnesty die zijn overhandigd aan het ministerie", zei ChristenUnie-Kamerlid Voordewind. "Ook het rapport van Carla del Ponte van de VN noemt deze groepering." Maar volgens Blok was er geen onomstotelijk juridisch bewijs.
Vertrouwelijke informatie
Blok vindt dat het hulpprogramma, dat is gestart onder het vorige kabinet van VVD en PvdA, in de praktijk beter had moeten worden uitgevoerd. Ook had de Kamer vaker tussentijds geïnformeerd moeten worden. De Kamer heeft pas na de berichtgeving van Nieuwsuur en Trouw meer vertrouwelijke informatie gekregen, zoals over de lijst groeperingen en hoe zij de hulp kregen.
Het hulpprogramma werd in januari dit jaar deels en in april in zijn geheel stopgezet. Blok: "Door veranderende omstandigheden op de grond was deze hulp niet meer effectief en goed controleerbaar." Daar bleek de Tweede Kamer het mee eens. De SP diende nog een motie van wantrouwen in tegen minister Blok, maar daar was geen meerderheid voor.
Ambtsmisdrijf
Ook Denk wil minister Blok straffen voor het hulpprogramma dat volgens partijleider Kuzu levens heeft gekost. Hij zei te overwegen om Blok aan te klagen wegens een ambtsmisdrijf. Andere partijen reageerden verbaasd en verbijsterd op deze uitspraak. Ze vonden dat Kuzu een "luchtballon" opliet na een zwaar en ingewikkeld debat en wilden dat hij duidelijkheid gaf.
Voordewind wees Kuzu erop dat Denk in 2015 zelf heeft ingestemd met het hulpprogramma door niet tegen te stemmen. "U wilt dus de minister aanklagen voor iets waar u zelf aan hebt meegewerkt?", zei hij. Kuzu wilde wel toegeven dat die beslissing een fout was, maar blijft erbij dat de partij misschien nog actie tegen de minister onderneemt.
