Orkapopulaties dreigen te verdwijnen door hardnekkige giftige stof

Een groot deel van de orkapopulaties wordt wereldwijd bedreigd in het voortbestaan vanwege hardnekkige, giftige polychloorbifenylen (pcb's). Een internationaal onderzoeksteam schrijft dat in het wetenschappelijke tijdschrift Science.

Complete populaties in de wateren van Brazilië, Gibraltar en de Canarische Eilanden dreigen al binnen enkele decennia uitgeroeid te zijn, aldus de wetenschappers.

Moeilijk afbreekbaar

In de vorige eeuw werden pcb's volop gebruikt in zaken als olie, plastic, koelvloeistof, smeermiddelen, verf en lijm. Sinds de jaren 80 zijn de stoffen in veel landen verboden omdat bleek dat ze giftig waren. Pcb's kunnen onder meer leverschade veroorzaken en de hormoonhuishouding verstoren, wat effect heeft op de vruchtbaarheid.

In 2001 ondertekenden in Stockholm 152 landen een verdrag om te stoppen met het gebruik van pcb's. Toch zijn de giftige stoffen nog volop aanwezig in het milieu, omdat ze extreem moeilijk afbreekbaar zijn. Met name in water. Zelfs op het diepste punt van de oceaan, in de Marianentrog op een diepte van ongeveer 11 kilometer, troffen wetenschappers in dieren hoge concentraties pcb's aan. Waarschijnlijk omdat de stoffen met afval en dode dieren naar de bodem waren gezakt.

"Amper nog pasgeboren orka's"

De stof hoopt zich onder meer op in het vetweefsel van vissen. Dieren aan de top van de voedselketen zoals orka's krijgen daardoor de hoogste concentraties pcb's binnen.

De onderzoekers vonden in het vetweefsel van de 351 orka's pcb-waarden van 1300 milligram per kilo, terwijl 50 milligram per kilo al voldoende zou zijn de vruchtbaarheid en het immuunsysteem van de dieren te schaden. "In de sterkst vervuilde gebieden zien we zelden nog pasgeboren orka's", zegt onderzoeker Alisa Hall van de Schotse universiteit van St. Andrews tegen persbureau DPA.

In die gebieden verwachten de wetenschappers over dertig tot veertig jaar dan ook geen orka's meer aan te treffen. Er kan ook nog maar weinig gedaan worden om dat te voorkomen, zegt Joseph Schnitzler, hoogleraar diergeneeskunde aan de universiteit van Hannover.

"Misschien dat er in enkele oude machines nog pcb's zitten. Die moeten we op de juiste manier ontmantelen, want elke vervuilende stof vindt uiteindelijk zijn weg naar de zee."