Renate Dorrestein in 2007

Renate Dorrestein had een 'serieuze luchthartigheid' over zich

"Ze kon de complexiteit van elk sociaal probleem uitleggen, zonder dat je in de put raakt. Ze had een soort luchthartige ernst, of serieuze luchthartigheid over zich", zegt collega-schrijfster Nelleke Noordervliet over Renate Dorrestein, die vrijdag op 64-jarige leeftijd overleed.

In september vorig jaar maakte Dorrestein bekend dat ze leed aan een ongeneeslijke vorm van slokdarmkanker. Ze maakte daarna nog een roman af en publiceerde in april van dit jaar ook nog het autobiografische zelfportret Dagelijks werk, waarin ze commentaar gaf op oude, niet eerder gepubliceerde teksten.

In het boek gaat het niet over haar naderende dood. "Ze was niet iemand om daar de hele tijd over te praten", zegt Noordervliet in radioprogramma OVT. "Ze aanvaardde haar noodlot bewonderenswaardig flegmatiek." In een interview met Trouw zei Dorrestein eind vorig jaar: "Ik vind het openbare sterfbed een akelige trend. Van mij mag de dood wel weer wat meer binnenskamers en intiemer zijn."

Chronische vermoeidheid

Dorrestein was een zeer productief schrijfster, die dagelijks van tien uur 's ochtends tot half acht 's avonds thuis achter de computer zat. In de laatste 35 jaar van haar leven publiceerde ze gemiddeld elk jaar een boek, waaronder twintig romans.

Toch had ze ook periodes dat het niet lukte. Ze leed jarenlang aan het chronisch vermoeidheidssyndroom ME en had last van een writer's block.

Over beide schreef ze ook weer een boek. Over ME schreef ze in 1993 dat ze getroffen werd door spierzwakte, hele dagen haar bed niet uit kon komen en zich voelde als een zak gelei. Het droeg eraan bij dat ME, waardoor vooral vrouwen in de drukste periode van hun leven getroffen worden, erkend werd als een echte ziekte.

'We zijn zelf allemaal door het leven aan het broddelen'

Voordat in 1983 haar eerste roman verscheen, was Dorrestein bekend als feministe. Met haar columns in het feministische maandblad Opzij lokte ze veel tegenspraak uit. Ze schreef onder meer dat mannen alleen in vrouwen geïnteresseerd zijn vanwege hun vagina.

Later vond ze dat ze wel erg had overdreven en zei ze dat ze begreep dat mensen zich aan haar ergerden.

Gothic novels

Dorrestein had al lang de droom romanschrijfster te worden, toen het haar in 1983 lukte de roman Buitenstaanders uitgegeven te krijgen. Ze werd een van de best gelezen Nederlandse schrijvers, in een voor Nederland uniek genre, dat 'gothic novel' wordt genoemd. Het is een moderne variant van 18e- en 19e-eeuwse Engelse gruwelverhalen die zich in duistere kastelen afspelen.

Ook de verhalen van Dorrestein spelen zich vaak af op geïsoleerde plekken, in een dreigende en beklemmende sfeer, waarbij familiegeheimen, gruweldaden en waandenkbeelden een grote rol spelen. Andere belangrijke thema's in haar werk zijn het menselijk kwaad, dat zich vaak manifesteert in gewone omstandigheden, en de macht van ouders waar kinderen aan zijn overgeleverd.

Toen eind 2016 bij haar slokdarmkanker werd vastgesteld, weigerde ze een chirurgische ingreep. Die zou erg ingrijpend zijn en haar leven slechts beperkt verlengen. Ze wilde niet tot elke prijs doorgaan met leven.

Euthanasie wilde ze ook niet, omdat ze gelovig katholiek was, zoals ze na de bekendmaking van haar ziekte onthulde. "Dat is beter voor mijn ziel", zei ze vorige maand in een interview met NRC.

Angst om dood te gaan had ze niet. "Ik geloof dat ik in de hemel herenigd word met de mensen van wie ik houd en die al heel lang dood zijn. Zij zullen mij daar opwachten en het mogelijk maken over te steken."

Dorrestein leefde alleen en was bewust kinderloos. De laatste dertig jaar van haar leven had ze een lat-relatie met de architect Maarten de Boer, die kort voor haar dood met haar trouwde.

Deel artikel:

Advertentie via Ster.nl