Rusland jaagt op Telegram, maar Spotify en Volvo-dealer zijn slachtoffer
Berichtenapp Viber heeft problemen in Rusland, streamingdienst Twitch hapert, muziekplatform Spotify ook en de website van een Volvo-dealer in Moskou is onbereikbaar, maar Telegram doet het nog. Dat terwijl die berichtenapp het beoogd doelwit is van de Russische internetwaakhond Roskomnadzor.
Sinds een paar dagen doet Rusland verwoede pogingen om de app in Rusland te blokkeren, maar vooralsnog zonder succes. Het begon vorige maand met de uitspraak van een rechter in Moskou: Telegram moest de encryptiesleutel doorspelen aan de geheime dienst FSB.
De geheime dienst wil berichten lezen die via de app worden verstuurd. Dat is nodig, vindt de FSB, omdat er allerlei terroristische groepen berichten uitwisselen op Telegram. Maar Telegram weigert de sleutel te geven, omdat het bedrijf vindt dat de privacy van gebruikers zwaarder weegt. Eind vorige week begon Roskomnadzor daarom met de blokkade, die is uitgemond in een kat-en-muisspel.
De internetwaakhond laat telkens de IP-adressen van de servers van Telegram uit de lucht halen. Waarna het bedrijf elders serverruimte inkoopt, onder meer bij clouddiensten van de Amerikaanse bedrijven Amazon, Apple, Google en Microsoft. Roskomnadzor blokkeert vervolgens ook die servers en daardoor krijgen andere websites problemen.
Ik hecht er persoonlijk belang aan om alles te doen voor onze Russische gebruikers wat binnen onze mogelijkheden ligt.
In totaal zijn er nu al bijna 20 miljoen IP-adressen geblokkeerd. Maar de problemen bij Telegram lijken mee te vallen, vertelt ict-beveiliger Niels Groeneveld. "De blokkade blijkt niet bijzonder effectief. Heel veel Russische Telegramgebruikers geven aan dat de app nog werkt, wel minder stabiel dan anders."
Roskomnadzor heeft Apple en Android ook gevraagd om Telegram niet meer aan te bieden in hun appstores, maar die bedrijven geven daar geen gehoor aan.
Persoonlijk belang
Telegram werd in 2013 opgericht door de Russische broers Nikolai en Pavel Doerov, die ook de oprichters zijn van VK, de Russische variant van Facebook. Het Telegram-hoofdkantoor en de servers staan in Berlijn.
Het bedrijf claimt wereldwijd zo'n 200 miljoen gebruikers te hebben. Volgens de 33-jarige Pavel Doerov is maar zo'n 7 procent van die gebruikers Russisch. "Als we die markt verliezen, maken we dat binnen een paar maanden weer goed in andere regio's", schrijft Doerov op zijn eigen Telegram-kanaal. "Maar ik hecht er persoonlijk belang aan om alles te doen voor onze Russische gebruikers wat binnen onze mogelijkheden ligt."
Telegram is populair in landen waar de vrijheid van meningsuiting beperkt is. Dat komt doordat de berichten goed beveiligd zijn. Veel mensen in het Midden-Oosten gebruiken de app. Alleen Iran telt al 40 miljoen Telegram-gebruikers, oftewel de helft van de bevolking. Twee weken geleden blokkeerde de Iraanse overheid Telegram overigens ook.
De Russische blokkade van Telegram staat niet op zichzelf. Het land is al langer bezig grip te krijgen op het internet, vertelt correspondent Geert Groot Koerkamp in Moskou. "Een van de eerste slachtoffers daarvan was Doerov in 2014, in de hoedanigheid van topman bij VK. Rusland probeerde informatie los te krijgen over mensen die daarop zaten. Dat werd geweigerd en toen is Doerov opgestapt."
Hij vertrok daarna ook uit Rusland en verklaarde dat hij niet de intentie had om terug te keren. "Het land is op dit moment onverenigbaar met internet-ondernemerschap", zei hij destijds.
De rest van het internet
In 2016 blokkeerde Roskomnadzor het werkgerelateerde sociale netwerk LinkedIn, omdat het bedrijf gegevens van Russen buiten Rusland opsloeg.
Ict-beveiliger Groeneveld denkt dat Rusland zich misschien wel voorbereidt op een volgende stap. "Deze maand zei een adviseur van Poetin dat Rusland er klaar voor is om onafhankelijk te opereren van de rest van het internet. De blokkade van Telegram kan je ook zien als oefening om te kijken in hoeverre dat ook echt lukt."
