Geheime berichten onderwereld mogen gebruikt worden als bewijs
Miljoenen in beslag genomen berichten van verdachten mogen in strafzaken als bewijs worden gebruikt. Dat blijkt uit een uitspraak vandaag in de zaak tegen een kopstuk uit de Amsterdamse onderwereld. De rechtbank veroordeelde Naoufal F. vandaag tot achttien jaar gevangenisstraf wegens een mislukte liquidatie in 2015.
Een deel van het bewijs komt uit de 3,6 miljoen berichten uit de onderwereld die de politie in handen heeft gekregen. De rechtbank moest bepalen of deze berichten ook daadwerkelijk als bewijs gebruikt mogen worden.
De rechtbank ziet geen bezwaar, al wordt in deze zaak een deel van de berichten uitgesloten als bewijs omdat ook communicatie van advocaten in het dossier is beland.
Versleuteld communiceren
In 2016 legde de politie het zogenoemde Ennetcom-netwerk plat, een service om versleuteld te communiceren via geprepareerde telefoons. Daarna lukte het om het complete berichtenverkeer te ontsleutelen.
Het Openbaar Ministerie begon sindsdien strafzaak na strafzaak met bewijs uit de versleutelde berichten. Zo is een onderzoek naar liquidaties in Kerkdriel en Krommenie bijna volledig gebaseerd op de geheime communicatie. De gebruikers van zo'n vijfhonderd accounts zouden inmiddels zijn geïdentificeerd.
Het OM verwacht dankzij alle ontsleutelde berichten tientallen zaken te kunnen oplossen die te maken hebben met liquidaties, drugshandel en andere zware criminaliteit. "De uitspraak van vandaag is heel belangrijk, omdat de Ennetcom-data een doorbraak kunnen betekenen in die onderzoeken", aldus het OM. In toekomstige zaken zullen rechtbanken overigens wel steeds opnieuw moeten afwegen of de data mogen worden gebruikt als bewijs. De uitspraak van vandaag zal daarbij wel richtinggevend zijn.
Betrokken advocaten hebben veel kritiek op de werkwijze van de politie en het OM. Volgens hen gebruikt de politie een 'sleepnet-methode' om verdachten uit de brij aan berichten te vissen. Ze vinden dat ze te weinig inzage hebben gekregen in hoe de politie de data doorzoekt en missen de context waarin gesprekken zijn gevoerd.
Een datawetenschapper, die in opdracht van de advocaat van Naoufal F. bekeek hoe de politie berichten van verdachten eruit pikte, noemde de toegepaste onderzoeksmethode primitief, onnauwkeurig en foutgevoelig.
Maar de rechtbank oordeelde dat de manier waarop gezocht is wel deugt, er geen wettelijke regels worden geschonden en de verdediging voldoende gelegenheid heeft gehad om de berichten zelf te onderzoeken.
Bij toeval opgepakt
Door te zoeken in de berichten kwam ook Naoufal F. naar voren, als opdrachtgever van een liquidatie in Diemen. Het slachtoffer overleefde de beschieting ternauwernood. De uitvoerders werden vorig jaar veroordeeld. Hij schreef over zijn doelwit bijvoorbeeld: "Die kk hond moet slapen."
Naoufal F. wordt beschouwd als een kopstuk uit de Amsterdamse onderwereld, dat zich bezighoudt met grootschalige cocaïnehandel. Hij wordt ook in verband gebracht met de zaak rond vissers uit Urk die drugs aan land brachten.
Een paar dagen voordat de politie het Ennetcom-netwerk neerhaalde, werd F. bij toeval gearresteerd in Dublin. Daar zat hij ondergedoken in een appartement van een beruchte Ierse criminele familie.
Volgens de rechtbank moet F. achttien jaar de cel in omdat hij "veilig vanuit Ierland het moordcommando aanstuurde". De verdachte heeft altijd ontkend betrokken te zijn geweest bij de liquidatiepoging.
