Interpol met miljoenen gesponsord door tabaksindustrie en FIFA
Interpol heeft de afgelopen jaren voor enkele honderden miljoenen euro's aan fondsen binnengehaald, buiten de reguliere contributies om. Dat geld kwam van de farmaceutische industrie, de tabaksindustrie en de FIFA. Ook stroomde er geld binnen uit landen als Singapore, Qatar en de Verenigde Arabische Emiraten.
Dat blijkt uit een documentaire van de Frans-Duitse televisiezender Arte. Het is voor het eerst dat er een volledige inventarisatie is gemaakt van alle 'externe' geldschieters van Interpol in de afgelopen tientallen jaren.
"De fondsenwerving is niet illegaal, maar Interpol maakt zich er kwetsbaar mee. Het gevaar van belangenverstrengeling dreigt", zegt de Franse onderzoeksjournalist Mathieu Martiniere. Hij is een van de makers van de documentaire. "Bedrijven hebben economische belangen: ze willen geld verdienen. En Interpol heeft een heel ander belang: onze veiligheid."
In de internationale politieorganisatie Interpol werken 192 landen samen. Het hoofdkantoor staat in het Franse Lyon. "Onze missie is om de wereld veiliger te maken, door het ondersteunen van landelijke politiediensten", zegt de organisatie.
Voor die taak is geld nodig. De lidstaten betalen een jaarlijkse contributie. Vorig jaar was dat opgeteld ruim 54 miljoen. Maar die contributies alleen zijn niet voldoende om goed werk te leveren, vond de vorige topman van Interpol, de Amerikaan Ronald Noble. Hij leidde de organisatie van 2000 tot en met 2014.
Aanpak illegale sigarettenhandel
Noble zette in die periode een systeem van publiek-private samenwerking op: Interpol sloeg de handen ineen met bedrijven en organisaties.
Voetbalorganisatie FIFA betaalde bijvoorbeeld 20 miljoen dollar. In ruil daarvoor ging Interpol onder meer de strijd aan met matchfixing. Vanuit de farmaceutische industrie werd 4,5 miljoen dollar op tafel gelegd, waarvoor Interpol zou meehelpen aan de strijd tegen illegale medicijnen. En tabaksfabrikant Philip Morris doneerde 15 miljoen dollar waarop de organisatie beloofde de illegale sigarettenhandel aan te pakken.
Kritiek, ook uit Nederland
In de documentaire komen tal van critici aan het woord. In 2012 stuurden negen lidstaten, waaronder Nederland, een protestbrief naar Interpol. Ze waren bang voor belangenverstrengeling.
"Je moet heel erg oppassen dat niet de geldstromen bepalen wat er wordt onderzocht. Eerst moet er een project zijn en daar moeten dan fondsen bij worden gezocht", zegt Michael Niemeier, topman internationale samenwerking van de federale Duitse politie, in de documentaire.
Ronald Noble ging ook samenwerken met landen. Singapore doneerde 250 miljoen en Qatar 10 miljoen dollar. In ruil liet Interpol een nieuw filiaal bouwen in de Aziatische stadstaat en helpt het bij de beveiliging van het WK in 2022 in het Arabische land.
De Nederlandse politie beaamt dat er destijds 'zorgen waren'. "De verhouding tussen private en publieke gelden raakte uit balans", zegt een woordvoerder. Maar inmiddels zouden verbeteringen zijn doorgevoerd.
Eind 2014 stapte Noble op en werd zijn functie overgenomen door de Duitser Jürgen Stock. Die maakte een einde aan verschillende samenwerkingsovereenkomsten en beloofde meer transparantie. "Sinds 2015 worden er geen giften meer geaccepteerd van de tabaks-, wapen-, alcohol-, seks- en gokindustrie'', laat Interpol zelf weten.
"Maar het werven van externe fondsen gaat nog steeds door", zegt documentairemaker Martiniere. Op kleinere schaal wordt nog steeds samengewerkt met bedrijven.
Vraagtekens bij samenwerking
Vorig jaar zegden de Verenigde Arabische Emiraten 50 miljoen euro toe aan Interpol. Dat gebeurde niet direct maar via een aparte 'Interpol Foundation'. Die werd in 2013 opgericht. "Een van de doelstellingen van die stichting is het zoeken van donoren die onze organisatie kunnen financieren", bevestigt Interpol.
"Bij heel veel van die samenwerkingsverbanden kan je vraagtekens plaatsen", aldus Martiniere. Zo worden de Verenigde Arabische Emiraten door Human Rights Watch beschuldigd van grove mensenrechtenschendingen in eigen land en bij de oorlog in Jemen. "Tegen Qatar lopen verschillende juridische onderzoeken wegens de organisatie van het WK in 2022", zegt Martiniere. "Ethisch en moreel lijkt het me dan moeilijk liggen om als politieorganisatie met zo'n land samen te werken."